Straks gaat het jenever sneeuwen (SGHJS). De mooiste jenevergedichten uit de Nederlandstalige literatuur: verzamelen, registreren & ontsluiten

Het Jenevermuseum verzamelt, registreert en ontsluit Nederlandstalige (Vlaamse én Nederlandse) jenevergedichten. Een selectie daarvan brengt het samen met diverse partners voor het eerst bij elkaar in een inhoudelijk goed gestructureerde, sterk grafische en tijdloze bloemlezing, alsook in een prikkelende tentoonstelling op acht verschillende locaties in Vlaanderen én Nederland. Daarnaast wordt een trits van publieksactiviteiten georganiseerd die afgestemd zijn op de expo en de bloemlezing. Verder onderzoekt het Jenevermuseum ook hoe jenevergedichten en -liederen als ICE-elementen kunnen geregistreerd worden.

Projectresultaten

Publicatie/bloemlezing

Het boek werd een lees- én kijkboek van 272 pagina’s met 143 gedichten, geselecteerd door bloemlezer René Smeets, vormgegeven door studenten Grafisch Ontwerp hogeschool PXL en uitgegeven door het Poëziecentrum. 

Tentoonstelling(en)

  • Studenten Scenografie UHasselt creëerden voor acht locaties in Hasselt, Antwerpen, Gent en Schiedam installaties op basis van de jenevergedichten.
  • Beeldend dichter Simon Alice René brak in de vaste museumpresentatie van het Jenevermuseum in met guerrillapoëzie.
  • De Hasseltse Witte Nonnenstraat werd door Alice René omgetoverd tot een poëziestraat met drie installaties en met poort- en raamgedichten.

Publieksactiviteiten

  • Letterworkshop ‘Typ’Oholics’ door Julio Colomo.
  • Actie ‘Jenevergedichten gezocht’: via zijn digitale kanalen lanceerde het Jenevermuseum een oproep om poëtische jeneverteksten, al dan niet zelf geschreven, in te sturen. De oproep leverde 33 gedichten op.
  • ‘En ’s nacht de bedrijvige reis van de roes': muzikale performance van Marcel Vanthilt op basis van de gedichten uit de bloemlezing, afgelast wegens coronacrisis.
  • ‘Zoo smaakt oude klare … ': jenevergeschiedenis via jeneverpoëzie door Davy Jacobs, museumdirecteur, en Jan Lambrechts, Beste Vlaamse Boekenmeester 2018, afgelast wegens coronacrisis.
  • ‘Straks sneeuwt het jenevergedichten’, voordracht door René Smeets, afgelast wegens coronacrisis.

Registratie

Algemeen

  • Binnen dit project zouden we de verzamelde gedichten registreren (minstens een basisregistratie) via het collectiemanagementsysteem van het Jenevermuseum, Adlib Bibliotheek + Museum, en ontsluiten via www.erfgoedplus.be (rekening houdend met eventuele auteursrechten). 
  • Omdat dit projectonderdeel minder onderhevig was aan deadlines dan de publicatie en de tentoonstelling, omwille van andere prioritaire taken in het voorjaar n.a.v. de coronacrisis, en ook omwille van het ontbreken van internationale registratiestandaarden voor ICE, werd ervoor gekozen de registratiecomponent binnen dit project minder diepgaand uit te werken. We beslisten intern een oefening te maken voor enkele gedichten en de registratie van deze ICE-vorm onderzoeksmatig verder mee te nemen in een ander project waarin het Jenevermuseum een van de hoofdpartners is. Het betreft het project ‘ICE (in)begrepen’ van Werkplaats Immaterieel Erfgoed, waarin het Jenevermuseum samen met WIE en het lerend museumnetwerk van dit project diverse ICE-gerelateerde jeneverelementen en -praktijken analyseert en onderzoekt hoe deze elementen en praktijken kunnen geregistreerd worden volgens standaarden en eventueel geïmplementeerd in bestaande collectieregistratiesystemen zoals Adlib.
  • Omdat Erfgoedplus.be wegens serveroverdrachten het voorlopig niet toeliet/toelaat om nieuwe items online te plaatsen, konden/kunnen er via dit platform geen gedichten ontsloten worden.

Enkele probleemstellingen en inzichten

  • Bij gebrek aan (internationale) standaarden en/of procedures voor het registreren van ICE-elementen werd via een interne oefening getoetst of en hoe een gedicht kan geregistreerd worden in een bestaand collectieregistratiesysteem, c.q. Adlib.

    Hierbij drongen volgende vragen zich op:
    • In hoeverre vertrek je best vanuit de SPECTRUM-procedure rond registratie en documentatie?
    • Is het zinvol en relevant om een (jenever)gedicht als’ object’ te registreren in bestaande collectieregistratiesystemen die nu hoofdzakelijk gericht zijn op roerende collecties? Zeker wanneer de fysieke dragers van de teksten niet tot de collectie van het Jenevermuseum behoren.
    • En zo ja, vertrek je dan van de basisregistratie voor een object? Welke concrete velden gebruik je dan of kan je gebruiken om het jenevergedicht te registreren?
    • Welke standaarden gebruik je hiervoor? Tegen welke problemen loop je aan bij het registreren in Adlib?
    • Zijn er mogelijke alternatieven voor het registreren van jenevergedichten, die beter aansluiten bij de essentie van een gedicht?
    • Kan het zinvol zijn de gedichten te registreren via wikidata/wikipedia?
    • Zijn er relevante inhoudelijke clusters te maken die dan als zodanig geregistreerd kunnen worden, bv. zeemansgedichten, anti-jeneverliederen, gedichten over Hasseltse jenever, gedichten met hetzelfde rijmschema, jenevergedichten van eenzelfde auteur …
    • Wat als de dragers van de teksten niet tot de eigen collectie van het Jenevermuseum behoren?
  • Jeneverpoëzie werd als ICE-element meegenomen in het project 'ICE (in)begrepen'. Via het lerend netwerk van collectiebeherende organisaties en dienstverlenende instanties voor dit project opgezet door WIE (en waar o.a. ook het Huis van Alijn, het MAS, het Bakkerijmuseum, het Industriemuseum van deel uitmaken) werd gebrainstormd over de verschillende aspecten van de ICE-werking van het Jenevermuseum, waaronder het registreren van immaterieel jenevererfgoed. Via twee workshops onder begeleiding van WIE en meemoo werden hiervoor verschillende mogelijke methodieken en instrumenten aangereikt.
  • Intern moet nog beslist worden welke methodieken en instrumenten finaal gebruikt zullen worden voor het registreren van onze ICE-elementen in het algemeen en jenevergedichten in het bijzonder. In functie daarvan wordt ook een eventuele implementatie in het collectieregistratiesysteem (of ander systeem) voorzien.
Partnerorganisaties
  1. René Smeets: onderzoeker en bloemlezer; hij stelde de gedichtenselectie samen voor de bloemlezing
  2. Poëziecentrum, Gent: uitgeverij van de bloemlezing en expolocatie
  3. Bibliotheek Hasselt Limburg: expolocatie
  4. Groot Vleeshuis, Gent: expolocatie
  5. Jenevercafé De Vagant, Antwerpen: expolocatie
  6. Literair bistro de Tijd Hervonden, Hasselt: expolocatie
  7. Boekhandel Grim, Hasselt: expolocatie
  8. Nationaal Jenevermuseum Schiedam (NL): expolocatie
  9. PXL-MAD School of Arts: studenten en docenten van de masteropleiding Grafisch Ontwerp verzorgden de grafische vormgeving van de bloemlezing
  10. UHasselt Faculteit Architectuur en Kunst: studenten en docenten van de masteropleiding Scenografie verzorgden de grafische vormgeving van de bloemlezing
  11. Simon Alice René, guerrilladichter en curator van de poëziestraat
  12. P. Bruggeman NV, Gent: distillateur en sponsor
  13. Filliers Distillery, Deinze: distillateur en sponsor 
Leden stuurgroep
  • Davy Jacobs, directeur Jenevermuseum
  • René Smeets, onderzoeker en bloemlezer
  • Carl De Strycker, directeur Poëziecentrum
  • Chantal Gheysen, coördinator Groot Vleeshuis
  • Ronald Ferket, zaakvoerder De Vagant
  • Luc Rerren, docent PXL-Mad School of Arts
  • Jo Klaps, docent UHasselt 

 

Praktische info

Looptijd van
Looptijd tot
Organisatienaam
Jenevermuseum
Contactpersoon
Davy Jacobs
Adres
Witte Nonnenstraat 19
Telefoon
011 23 98 53
Financieringsbron(nen)

Voor dit project investeerde het Jenevermuseum eigen middelen, ontving het een subsidie van de Vlaamse overheid, onderhandelde ruilovereenkomsten in het kader van mediadeals (c.q. Mediahuis - De Standaard en VRT - Radio2) en sloot het twee sponsordeals met jeneverproducenten. Andere projectpartners droegen bij 'in natura' in de vorm van de programmatie van publieksactiviteiten, eigen weliswaar afgestemde communicatie voor het project of een financiële korting voor bepaalde geleverde diensten.

Andere projecten

De dienstreis stond in het teken van het congres MuseumNext, intussen toe aan een tiende ...

Collectie aan de IJzer brengt de museumcollectie van de IJzertoren, verspreid over het ADVN (Antwerpen) ...

Analoog aan een eerder wetenschappelijk onderzoek naar historische land- en tuinbouwvoertuigen (Karrenmuseum, 2013) inventariseerde en ...