De digitale collectieregistratie van het Fonds Wolfers

DIVA beheert een deel van het bedrijfsarchief van de Brusselse firma Wolfers, een internationale speler in de ontwikkeling van art nouveau en art deco. Dit fonds omvat bronzen en rubberen mallen, negatieven en afdrukken in omslagen en ongenummerde en genummerde ontwerptekeningen.

De genummerde tekeningen op kalkpapier werden in twee reeksen opgedeeld: reeks A (# 3.217) met 4-cijferige bedrijfscode uit 1910-1968 en reeks B (# 6.100) met 6-cijferige code uit 1945-1970. Van deze deelcollectie bleef de registratie op het moment van het indienen va het dossier beperkt tot 22 items die in presentaties of publicaties werden opgenomen, zoals De Wolfers Dynastie (2006); Wiener Werkstätte zilver en Belgisch zilverdesign (2010); Esthétique Moderne (2011); Meesterlijk (zilver)design (2012).

Om deze registratieachterstand in te halen, en het potentieel van het Fonds Wolfers ten volle te benutten, werd in 2019 een projectvoorstel ingediend voor de ‘Inhaalbeweging digitale collectieregistratie’, dat door de Vlaamse overheid met een projectsubsidie werd gehonoreerd. Met deze middelen wil DIVA de systematische en meertalige digitale registratie van reeks A verwezenlijken. Het project is ook essentieel voor de langetermijnplanning van de organisatie. Zo zal de workflow voor de registratie van bedrijfsarchieven, die in functie van de inhaalbeweging wordt geformuleerd, meermaals worden toegepast voor de registratie van andere archieven en fondsen in beheer bij DIVA en wordt deze ook met de bredere culturele sector gedeeld.

Projectresultaten

Het project, dat twee jaar duurde en in drie fases werd ingedeeld, is van start gegaan op 1 maart 2020 en werd, vroeger dan voorzien, in september 2021 afgerond. Van de tekeningen uit reeks A was reeds metadata beschikbaar dankzij een conserverings- en digitaliseringsproject van het aangekochte Fonds Wolfers in 2004. In de initiële projectaanvraag werd opgemerkt dat de metadata van de afzonderlijke items in deze deelcollectie veel identieke gegevens bevatten.

In de eerste fase van het project werd om de workflow te stroomlijnen in samenwerking met meemoo gewerkt aan de ontwikkeling van een batchimportfunctie. Dit laat toe om een groot aantal objectrecords in één keer te importeren. Eind december werd die nieuwe feature definitief opgeleverd en geïmplementeerd in het collectiebeheersysteem Qi. Gelijktijdig werden ook de reeds gedigitaliseerde ontwerptekeningen aan een kwaliteitscontrole onderworpen met specifieke aandacht voor de embedded data. Na deze controle werden de 3.217 digitale beelden in DIVA’s DAM-systeem, ResourceSpace, geüpload.

In 2021 werd ook de connector tussen het DAM-systeem en meemoo opgeleverd die het offloaden van de digitale assets naar meemoo’s archiefsysteem mogelijk maakt. Via deze weg kunnen de rechtenvrije beelden worden gedeeld op de ontsluitingsplatformen van meemoo.

In de marge van de eerste fase werden ook de auteursrechten onderzocht, wat niet evident is voor bedrijfsarchieven. Zo kan het voorkomen dat de werknemer zijn auteursrechten heeft overgedragen aan het bedrijf. In ieder geval, ook indien dat laatste het geval is, valt het werk in het publiek domein zodra de werknemer meer dan 70 jaar overleden is. Enkele tekeningen werden gesigneerd door Philippe Wolfers (1858-1929) en Arthur De Waegh (1866-1944), wiens oeuvres publiek domein zijn, en Marcel Wolfers (1886-1976) en Omer De Waegh (1897-1982), wiens werken nog auteursrechtelijk beschermd zijn. De rechten voor Marcel Wolfers’ oeuvre konden worden geklaard via de nabestaanden, maar voor Omer De Waegh is (zijn) de rechthebbende(n) niet identificeerbaar. Om dit zo correct mogelijk te documenteren werd er een plan van aanpak rond de registratie van de auteursrechten opgesteld, waarna de internationaal toegepaste standaard Rights Statements werd geïmplementeerd binnen DIVA. Deze standaard laat toe om genuanceerd in te zetten op de ontsluiting van het fonds.

In de tweede fase was het leeuwendeel van het werk de controle en aanvulling van de geïmporteerde objectrecords in Qi. De gegevens van de tekeningen reeks A van het Fonds Wolfers werden na de batchimport op stukniveau geregistreerd in objectrecords in Qi. De registratie gebeurde in het Nederlands, met een semiautomatische Engelse vertaling door Qi waarop door de projectmedewerker en collectieregistrator een kwaliteitscontrole gebeurde. Er werd gezorgd voor een minimumregistratie volgens de CIDOC-richtlijnen, aangevuld met de basisregistratie en trefwoorden. In Qi werden onderlinge relaties tussen records gelegd om een bepaalde verwantschap aan te duiden. Een regelmatige evaluatie van de registratie binnen de projectgroep garandeerde een coherente ontsluiting van dit fonds. Op 31 augustus werd de basisregistratie van de 3.217 ontwerptekeningen afgerond.

In september 2021 startte de derde en laatste fase, die bestond uit een evaluatie door de projectgroep, de collectieregistrator en de projectcoördinator en het publiceren van de workflow als CEST-publicatie en als project in de projectendatabank van FARO.

Op vlak van het valoriseren van de collectiedata zijn (en worden) verschillende stappen ondernomen: zo laat Qi toe om de collectie van het museum tweetalig online te ontsluiten op de eigen website www.divaantwerp.be. De vindbaarheid wordt geoptimaliseerd door de trefwoorden in de objectrecords. Een selectie uit de deelcollectie tekeningen Fonds Wolfers werd als ‘topic’ op de website ontsloten. De beelden zijn daarnaast sinds eind 2020 op de DAMS ResourceSpace in de hoogste resolutie raadpleegbaar en opvraagbaar door derden. Een actie buiten de scope van het project waar op korte termijn vervolg aan wordt gegeven is het publiceren van de open data en rechtenvrije beelden op Wikimedia en Wikidata.

Het project speelt in op de bredere visie van DIVA op het gebruik van digitale technologie in het beheren en zichtbaar maken van de collectie en collectiedata. De batch import ‘feature’ die door Keepthinking werd ontwikkeld op basis van de technische specificaties bepaald door DIVA en meemoo is de spil in de realisatie van het project. De koppeling tussen Qi met het DAMS is een actie die nog in 2021 wordt gerealiseerd. Dit zal de workflow verder stroomlijnen en een aanzienlijke impact hebben op efficiëntie wat betreft de valorisatie van de deelcollectie.

Partnerorganisaties
  • MKG
  • KIK-IRPA
  • meemoo, Vlaams instituut voor het archief
Leden stuurgroep

De projectgroep bestond uit Dr. Werner Adriaenssens (MKG), Stephanie Buyle (KIK), Dr. Wim Nys, Vincent van Beek, Inge Cloetens (DIVA) en vertegenwoordigers van meemoo, Vlaams instituut voor het archief.

Praktische info

Looptijd van
Looptijd tot
Organisatienaam
DIVA, museum voor diamant, juwelen en zilver
Contactpersoon
Vincent van Beek
Adres
Gildekamersstraat 9, 2000 Antwerpen
Telefoon
0485 31 30 18
Financieringsbron(nen)

De door de Vlaamse overheid gehonoreerde projectsubsidie van 40.000 euro werd integraal ingezet voor de aanwerving van een projectmedewerker voor de duur van acht maanden. De batchimporttool werd met eigen werkingsmiddelen ontwikkeld.

Andere projecten

De tentoonstelling Verbeelding van het universum brengt de blijvende verwondering en voortdurende zoektocht naar inzichten ...

De Winterschool van FARO is ondertussen al aan zijn zesde editie toe. Het thema van ...

Aan de Universiteit Gent bestaat er een uitgebreide verzameling dialectbanden (592 banden), die echter slecht ...