Op de WOI-pagina van FARO posten we geregeld recensies van een opvallend, inspirerend of innoverend boek over de Groote Oorlog. Ditmaal las Dirk Wyns (cultuurambtenaar district Hoboken) voor u de strip 'The Great War. July 1, 1916' van Joe Sacco.

Herdenkingsgolf

De herdenkingsgolf rond 100 jaar wereldoorlog is gedeeltelijk geluwd. De voorbije jaren zijn we overspoeld met talloze boeken, dvd’s en documentaires waarbij méér dan alleen de militaire aspecten aan bod zijn gekomen. Er was ook meer aandacht voor de mens in deze oorlog. Heel wat auteurs stonden stil bij thema’s zoals de bezettingsjaren, hongersnood, verzet, collaboratie, smokkel, zwarte markt, spionage, medische verzorging, vluchtelingen…. Dit heeft mijn kijk op deze wereldbrand alvast verruimd.

Over de ‘Groote Oorlog’ verschenen niet alleen boeken en overzichtswerken. Er zijn ook enkele fantastische stripverhalen gepubliceerd. Een van de meest opvallende strips is die van cartoonist en journalist Joe Sacco. 'July 1, 1916' behandelt wél een militaire gebeurtenis, namelijk de eerste dag van de slag aan de Somme. De strip is verpakt in een mooie harde kaft en bevat een panorama en een auteursnota.

Slag aan de Somme?

De Slag aan de Somme verwijst naar een opeenvolging van bloedige veldslagen tussen juli en november 1916. De slag begon op 1 juli 1916, toen geallieerde troepen een doorbraak wilden forceren in de Duitse linies. Zij stuitten echter op hevige Duitse weerstand. Op de eerste dag verloren de geallieerden liefst 60.000 dode en gewonde soldaten, van wie 30.000 al in het eerste uur van de aanval. Ondanks de zware verliezen, duurde de uitputtingsslag nog tot november 2016. De eindbalans was verpletterend: in 2016 vielen ruim 620.000 geallieerde soldaten en 520.000 Duitse manschappen. De frontlijn was nauwelijks verschoven. En de oorlog? Die ging gewoon door …

Harmonica

'Juli 1, 1916' brengt deze gruwelijke veldslag in beeld. Voor alle duidelijkheid: dit is geen strip in de traditionele betekenis. Het is eerder een lange tekening van 24 platen die als een harmonica in elkaar plooit. Als je alle 24 bladzijden openlegt, dan krijg je één groot panorama. De veldslag is minutieus in beeld gebracht in prachtige zwart-wittekeningen zonder tekst. Het panorama heeft wat weg van - een weliswaar gruwelijke versie van - 'Waar is Wally'. Er zit ook een Engelstalige bijlage bij van de tekenaar met een voorwoord, een verwijzing naar het bronmateriaal én wat historische duiding. Ten slotte geeft de tekenaar uitleg over wat er te zien is op elke bladzijde van het panorama.

Degelijk en exclusief

Het is een verdienste van de tekenaar om de bestaande literatuur op een originele manier aan te vullen, zowel qua inhoud als vorm. De historische beschrijving is degelijk onderbouwd. Als lezer krijg je een goed beeld van deze dramatische dag, al mis ik enkele kritische noten of bedenkingen. Er wordt trouwens alleen gesproken over Britse soldaten, terwijl het een gezamenlijk Brits-Frans offensief betrof.

Hou er bovendien rekening mee dat deze strip heel wat plaats in beslag neemt. Om het volledige panorama te kunnen zien, heb je liefst 6,80 meter nodig! Door deze exclusieve format is deze strip eerder weggelegd voor verzamelaars dan voor een doorsnee stripliefhebber.

Joe Sacco, 'The Great War July 1,1916. The first day of the battle of the Somme, An Illustrated Panorama', Random House UK, 2014.

De recensent
Dirk Wyns werkt voor het lokaal cultuurbeleid in Hoboken, Stad Antwerpen en heeft een passie voor WOI, strips en erfgoed. Hij is sinds 1980 als vrijwilliger actief in ’t Vlaams Stripcentrum te Wilrijk.