Inzoomen op industrieel erfgoed in België (1980-2020): registratie, digitalisering en valorisatie van bijna 5.000 foto’s, incl. opstart dataprofiel

Het project ‘Inzoomen op industrieel erfgoed in België (1980-2020): registratie, digitalisering en valorisatie van bijna 5000 foto’s, incl. opstart dataprofiel’, dat liep van januari 2021 tot en met december 2023, had als doel een inhaalbeweging op diverse vlakken te maken op een unieke collectie foto’s over industrieel erfgoed in België. Het digitaliseren gebeurt procesmatig met grondige kwaliteitscontrole in functie van langdurige preservering. De registratie gebeurt diepgaand met oog voor iconografie, geografische informatie en de link met bestaande thesauri. De valorisatie betreft het openstellen van de foto's om onderzoek te stimuleren, alsook de aanzet te geven tot een dataprofiel voor industrieel erfgoed.

De onderzoeksbalans, een rapport van de expertisecel ETWIE, heeft aangetoond dat het op onderzoeksvlak voor industrieel erfgoed vooral ontbreekt aan impulsen. Deze collectie kan dan ook dienen als een waardevolle iconografische bron voor verder onderzoek, zowel historisch als erfgoedwetenschappelijk. De maatschappelijke waarde van deze collectie valt niet te onderschatten. Ze bestaat uit soms unieke beelden van sites en gebouwen die vandaag niet meer aanwezig zijn, en geeft op die manier inzicht in de grotere evolutie van industrieel erfgoed.

Daarom was het de bedoeling om tijdens de inhaalbeweging deze collectie duurzaam en langdurig te gaan preserveren. Daarnaast werd ingezet op het verhogen van de zichtbaarheid en vindbaarheid van deze collectie, en werd gestreefd deze zo open mogelijk te delen met de brede erfgoedsector en andere onderzoekspartijen.

Het project bestond uit 8 werkpakketten, waarvan sommige achtereenvolgend en andere doorlopend werden uitgevoerd.

  • WP1: projectmanagement (doorlopend)
  • WP2: opstart (01/01/2021 - 31/03/2021)
  • WP3: onderzoeksfase (01/04/2021 - 31/01/2022)
  • WP4: registratie en validatie dataprofiel (01/11/2021 – 31/12/2022)
  • WP5: valorisatie van het fotomateriaal (01/01/2023 – 30/06/2023)
  • WP6: valorisatie van het dataprofiel industrieel erfgoed (01/01/2023 – 30/06/2023)
  • WP7: organisatie Wiki Café (01/07/2023 – 31/12/2023)
  • WP8: stimuleren van participatie bij de collectie en het project (01/07/2023 – 31/12/2023)
Projectresultaten

Het eerste werkjaar 2021 hield het vooronderzoek in. Er werden kantlijnen uitgetekend die bepalend waren voor de verdere concrete aanpak van de foto’s.

In de eerste plaats werd een inventaris gemaakt van het fotomateriaal waarbij een achterstand aanwezig was. Dit gaf een beter beeld op de omvang van het project.

Daarnaast werd er tijdens het vooronderzoek een dataprofiel voor industriële architectuur opgesteld in samenspraak met een werkgroep, waarin collega’s van verschillende instellingen zetelden.

Als laatste werd door de projectonderzoeker en -coördinator het interne digitaliseringsproces vernieuwd en verbeterd. Er werd overgeschakeld van het scannen van fotocollecties met een A3-scanner naar het fotograferen van deze objecten aan de hand van een reproductiestand met fotocamera. Daarbij worden de foto’s vanboven gefotografeerd.

Tijdens werkjaar 2022 en 2023 werden enkele deelreeksen concreet aangepakt. Een eerste deelcollectie waren de fotoalbums van Gents bouwbedrijf Serck. De foto’s uit de albums waren op stukniveau al gedigitaliseerd, op 125 foto’s na, en op basisniveau geregistreerd. Tijdens de inhaalbeweging werden daarom aanvullend zowel de achterkanten van de foto’s (als deze interessante notities bevatten) en het fotoalbum als object, van kaft tot kaft, gedigitaliseerd. Op die manier zijn de albums digitaal doorbladerbaar gemaakt, goed voor 1222 digitalisaties. Daarnaast werd deze collectie volledig verdiepend geregistreerd in 642 records in Axiell Collections. De bestaande records werden opgeschoond en uitgebreid verrijkt. De foto’s zijn ontsloten via de website van het Industriemuseum en Wikimedia Commons onder de licentie CC-BY-SA 4.0 of PUBLIC DOMAIN.

De tweede deelcollectie waren de negatieven van de tentoonstelling en publicatie ‘Industriële archeologie in België’ uit 1986-87 van Patrick Viaene, toen wetenschappelijk medewerker in het MIAT (huidig Industriemuseum). Deze collectie van 5751 negatieven is op stukniveau geïdentificeerd. De volledige collectie is via contactvelmethode gedigitaliseerd, goed voor 165 digitalisaties. Door de grote omvang van deze collectie werd uit de contactvellen de beelden van metaalbedrijven en jeneverstokerijen geselecteerd om eerst te verwerken. Deze 268 foto’s zijn op stukniveau opnieuw gedigitaliseerd om een hogere kwaliteit te bekomen. Daarnaast zijn voor deze beelden nieuwe records in Axiell Collections aangemaakt en werden ze verdiepend geregistreerd. De foto’s zijn met basisregistratie ontsloten via Wikimedia Commons onder de licentie CC-BY-SA 4.0 en worden in de loop van 2024 gepubliceerd op de website van het Industriemuseum. Tijdens de registratie werd stapsgewijs een thesaurus industriële architectuur aangelegd. Deze wordt de komende jaren doorheen de registratie van foto’s van industrieel erfgoed verder uitgebreid.

Er werden 4 Wiki Cafés (3 publiek toegankelijk en 1 intern onder collega’s) georganiseerd rond de ontsloten fotocollecties, waarvan 3 zich toespitsten op de collectie van Serck nv en 1 op de foto’s van Belgische metaalbedrijven uit de collectie Industriële archeologie in België.

Partnerorganisaties
  • ETWIE
  • Universiteit Antwerpen – Faculteit Ontwerpwetenschappen
  • Agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen
  • Vlaams Architectuurinstituut
  • Mijnmuseum Beringen
  • Erfgoedcel ECRU
  • Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis
  • Jenevermuseum
  • MAS – Museum aan de Stroom
  • meemoo
Leden stuurgroep
  • Universiteit Antwerpen – Faculteit Ontwerpwetenschappen
  • Vlaams Architectuurinstituut
  • Agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen
  • Amsab-ISG
  • Jenevermuseum
  • ETWIE
  • meemoo

Praktische info

Looptijd van
Looptijd tot
Organisatienaam
Industriemuseum Gent
Contactpersoon
Marthe De Doncker
Adres
Minnemeers 10
9000 Gent
Telefoon
09 323 65 29
Financieringsbron(nen)

Projecten inhaalbeweging digitale collectiedata Vlaamse overheid

Andere projecten

Vlaanderen heeft wereldwijd een grote geschiedenis in de boekdrukkunst. Deze geschiedenis culmineert in de collecties ...

Gedreven door veel goesting, nieuwsgierig ‘as hell’ en gebeten om de meest nijpende vraagstukken op ...