Podcasttip | Tot in detail
Podcasts zijn booming business, ook in de cultureel-erfgoedsector. Zo lanceerde meemoo de vierdelige podcastreeks Tot in detail. Een mooie introductie tot de digitalisering van glasplaten, kranten en topstukken, en wat artificiële intelligentie daarbij vermag.
De podcast komt er naar aanleiding van het GIVE-project. Dat acroniem staat voor het Gecoördineerd Initiatief voor Vlaamse Erfgoeddigitalisering. Daarmee zetten de collega’s van meemoo, Vlaams instituut voor het archief, met zo’n 175 partners de voorbije jaren een ambitieuze digitaliseringscampagne in. Die bestond met name uit vier deelprojecten:
- de digitalisering van kwetsbare kranten, in samenwerking met de Vlaamse Erfgoedbibliotheken;
- de digitalisering van glasplaten;
- de digitalisering van topstukken in 2D en 3D;
- en, ten slotte, de metadataverrijking van beeld- en geluidsfragmenten.
Het resultaat? Meer dan 800.000 kranten, topstukken en glasplaten werden op zo’n tweeënhalf jaar tijd gedigitaliseerd en ook digitaal gearchiveerd. En met behulp van artificiële intelligentie kregen zo’n 130 audiovisuele collecties extra beschrijvingen. U vindt een selectie van het gedigitaliseerde materiaal en gedetailleerde methodologische beschrijvingen op de projectwebsite Tot in detail.
Al dat materiaal zal verder zijn weg vinden naar websites en platformen van de partners, net als naar de andere ontsluitingsplatformen van meemoo. Het eerste in die rij is artinflanders.be, waar al tientallen van de gedigitaliseerde topstukken te vinden zijn, tussen de ruim 22.000 beelden van kunst, erfgoed en topstukken die er waren opgenomen.
“Diepe duik”
Via diezelfde totindetail.be krijgt u ook toegang tot de vier afleveringen van de gelijknamige podcast. Een podcast over digitalisering? Wat valt daar nu over te vertellen? Heel wat, zo blijkt. Op de website klinkt het zo: “Benieuwd wat een magische toverlantaarn juist is, hoe opruiend oude kranten kunnen zijn, hoe je een eeuwenoud manuscript bewaart of hoe artificiële intelligentie een nieuw licht op erfgoed kan laten schijnen? In de podcastreeks Tot in detail word je als luisteraar meegenomen op een fascinerende reis doorheen erfgoed en erfgoeddigitalisering. Elke aflevering is een diepe duik in een specifiek traject, waarbij je de boeiende verhalen en de mensen uit de sector ontdekt.”
Een pitch die veel belooft. En dan is de vraag: lost deze podcast de beloftes in? Naar analogie met de vier bovenstaande projecten bestaat de reeks dus uit vier afleveringen, telkens goed voor zo’n 34 à 38 minuten inhoud. Heel interessant en boeiend om te beluisteren is de veelheid aan stemmen van erfgoedwerkers die aan bod komen: zo zijn er onderzoekers, conservatoren, archivarissen, bibliothecarissen, enz. die enthousiast over zowel de inhoud van de collecties praten als over de mogelijkheden én de uitdagingen die deze digitaliseringscampagne biedt. Ook komt de luisteraar een heleboel te weten over de geschiedenis (en bij uitbreiding technische aspecten) van de verschillende dragers. Zo is het manuscript van het beroemde oorlogsdagboek van Virginie Loveling – een van de Vlaamse topstukken – een kluwen van papieren en papiertjes, met aangenaaide en gekleefde toevoegingen allerhande. Geen sinecure om te digitaliseren, horen we.
Authentiek en nostalgisch
Mogen we ons, na deze lovende woorden, toch wat detailkritiek veroorloven? Soms blijkt de voiceover wel héél enthousiast (of weinig kritisch, zo u wil): meermaals wordt gesteld dat de gedigitaliseerde voorwerpen wonderlijke “stukjes nostalgie” zijn. We hebben het niet geteld, maar het adjectief dat in de voiceover het meest gebruikt wordt is wellicht “authentiek”, alsof de luisteraar daarover per se moet worden overtuigd. Nog een semantisch detail: er wordt vaak gesteld dat het desbetreffende erfgoed een rechtstreekse en ondubbelzinnige toegang is tot ‘het’ verleden of “een venster op het Vlaamse leven van weleer”. Of nog, "Luister nu en ontdek de ongeziene pracht van Vlaanderens erfgoed – tot in detail.” Dat kan mogelijk de illusie wekken dat het bronnenmateriaal het verleden weergeeft “zoals het was”, zonder de minste notie van historische kritiek.
Verder steekt deze podcast goed in elkaar en zit er vaart in de vertelling. Ook de bruitage is aangenaam, zij het soms misschien wat overbodig (want vaak een-op-een met wat er gezegd wordt). In elke aflevering zit ook telkens dezelfde presentatie van het project. Wie de vier afleveringen na elkaar beluistert, krijgt telkens hetzelfde fragment: dat had misschien anders gekund?
Maar oordeelt u vooral zelf. Tot in detail is te beluisteren op Spotify en Apple Podcasts.
Podcasts op komst
Een maand terug lanceerden we de eerste FARO-podcast, over musea en de klimaatproblematiek. Heeft u die al beluisterd? U mag in de nabije toekomst meer podcasts van FARO verwachten. Die zien we als leer- en communicatiemiddel, naast de artikels op onze website en op de Erfgoedwijzer, publicaties en faro. Als u wensen, ideeën en suggesties heeft: laat van u horen.
Verder plannen we ook een collegagroep over podcasting. Met andere woorden: als u ervaring heeft met de productie, distributie, evaluatie enz. van podcasts: maak u bekend!
Afbeeldingen: Virginie Loveling, Oorlogsdagboek 1914-1918, Universiteitsbibliotheek Gent-Boekentoren, Publiek domein (bovenaan) en 09-01-1927, De kindervriend geillustreerd weekblad voor de jeugd, KU Leuven KADOC (onderaan).
