Lijssenthoek, spiegel van de Grote Oorlog

voorafgaand

Het gehucht Lijssenthoek (Poperinge) vormde tijdens de Eerste Wereldoorlog de ideale vestigingsplaats voor een groep veldhospitalen. Vanaf de lente van 1915 tot lang na de oorlog werden gewonden en zieken van het front bij Ieper naar hier gebracht om er, na de nodige medische hulp en via het nabijgelegen spoor, verder naar achteren of helemaal naar huis te worden geëvacueerd. Voor talloze afgevoerden werd de medische tussenstop echter het eindstation: wie in het hospitaal overleed, werd er onmiddellijk en ter plaatse begraven. Elke nieuwe dag bleef de bijhorende begraafplaats groeien, tot ze in 1920 bijna elfduizend genaamtekende grafkruisen zou herbergen. Op Lijssenthoek is het Grote Verhaal van de Grote Oorlog in de Ieperboog herschreven tot een dagelijkse scheurkalender van vijf jaargangen onmenselijk geweld. De begraafplaats weerspiegelt de gevolgen van militaire operaties die nu eens als ‘successen’ geboekstaafd, dan weer als doordeweekse schermutselingen vergeten werden – maar steevast even dodelijk zijn geweest.

Algemene doelstelling (van voorliggende projectaanvraag)

Ondanks de algemeen ruime interesse (onderzoek, cultuur, toerisme) voor WO1 in de Westhoek, wordt vandaag vaak voorbijgegaan aan Lijssenthoek Military Cemetery (LMC) – omdat geen enkel instrument voorhanden is dat de unieke historiciteit en de historische uniciteit van de plek duidt en presenteert.  Voorliggend project wil daarom, in het kader van een omvangrijker opzet (zie verder) en voor een internationaal publiek, bijdragen aan de ontwikkeling van een wetenschappelijk correcte, historisch verantwoorde en hedendaags relevante ontsluiting van deze indrukwekkende begraafplaats.

Concrete (onderzoeks)doelstellingen

Het te verrichten onderzoek moet het actuele voorkomen van de begraafplaats duiden vanuit verschillende invalshoeken. In de mate die opeenvolgende invalshoeken een steeds bredere en diepere kijk bieden op LMC, kunnen zij ook als richtlijn voor de fasering en het stappenplan van het onderzoek gelden.

1. vanuit de historische totstandkoming: onderzoek i.v.m. Lijssenthoek als een militair-medisch oord achter het front en binnen de gehele structuur van de medische evacuatie:
   LMC duiden als WO1-LANDSCHAPSRELICT met een EIGEN(SOORTIG) VERHAAL
2. vanuit de militaire oorzaken / verklaringen: onderzoek i.v.m. Lijssenthoek als (eind)halte-op-de-terugweg vanuit de Ieperboog, voor wie er met het (dagelijkse) oorlogsgeweld werd geconfronteerd:
   LMC duiden als een HISTORISCHE SPIEGEL van de Grote Oorlog
3. vanuit de afzonderlijke, genaamtekende grafstenen: onderzoek i.v.m. Lijssenthoek als wereldwijd onderkomen van persoonlijke verhalen, en zo van de dagelijkse verspilling van menselijk leven:
   LMC duiden als een DAGELIJKSE SCHEURKALENDER van de Grote Oorlog

Doelstellingen (van projectdossiers in het verlengde van dit onderzoeksproject)

Het te verrichten onderzoek zal uiteindelijk het bronnenmateriaal opleveren dat nodig is voor het ontwerp en de realisatie van (een) permanente (vormen van) publieksbegeleiding bij de begraafplaats van Lijssenthoek.

Middelen om dit instrumentarium uit te werken vormen het voorwerp van subsidiedossiers die werden/worden ingediend bij de provincie West-Vlaanderen, Toerisme Vlaanderen en Europa (diverse Europese programma’s waaronder Interreg IV…).