Antwerpen - Glossy surfaces - MoMu
Het project Glossy surfaces is een driejarig Vlaams gesubsidieerd project, getrokken door een internationaal consortium van musea met modecollecties en onderzoekspartners.
Voor MoMu was het startpunt van dit onderzoek een jas van Martin Margiela uit de MoMu-collectie (T00/329, SS1990). Dit object was een van de eerste hedendaagse stukken uit de museumcollectie dat al heel snel tekenen van verval begon te vertonen. Het object werd geïdentificeerd bij Centexbel door middel van Fourier Transform Infra Red-Spectroscopie (FTIR) als zijnde een aromatische thermoplastische polyurethaan estercoating (TPU). Via FTIR wordt er een spectrum genomen van de toplaag van een object. Dit spectrum wordt vergeleken met andere spectra uit een databank. Aan de hand hiervan kan een materiaal geanalyseerd worden.
De vaststelling van het materiaal TPU-ester bracht vragen met zich mee over preventieve en actieve conservering. Dit materiaal werd reeds in de jaren 1960 actief gebruikt als imitatieleder. In de loop der jaren kende het materiaal enorm veel toepassingen en ook vandaag is het heel gegeerd bij ontwerpers. Ondertussen is het niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven.
Dieper onderzoek naar de snelle degradatie van dit materiaal en het vinden van preventieve en actieve conservatietechnieken is noodzakelijk. Enter dit project.
Het project brengt de TPU-estercoatingproblematiek binnen verschillende museale modecollecties in kaart aan de hand van literatuuronderzoek, casestudies en schadebeelden. Het wil oplossingen vinden voor de preventieve en actieve conservatie van thermoplastische polyurethaan estercoatings (TPU) in modecollecties.
In het algemeen werd al veel onderzoek gedaan naar PUR-schuimen. De focus in dit project zal louter gaan naar de TPU-coatings, terug te vinden in bijvoorbeeld kunstleder en gecoate stoffen. Dit materiaal komt voor in de meeste hedendaagse mode- en designcollecties.
Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met een aantal partners:
- Museo do Design e da Moda (MUDE, Portugal),
- Metropolitan Museum of Art (Met, USA),
- Departement conservatie en restauratie van NOVA School of Science and Technology (Portugal),
- Cleveland Museum of Art (CMA, USA),
- Centexbel (België),
- Thea Van Oosten.
Jaar 1: juli 2020 - juni 2021
Fase 1:
- Status quaestionis: het maken van een benchmark van de staat en toestanden van TPU's in de verschillende collecties van de partners
- Literatuuronderzoek
- Uitwerken van de gebruikte onderzoeksmethoden
- Netwerkmeetings partners
- Maken van een online survey over TPU-coatings
Fase 2:
- Analyseren van de collecties van MoMu, MUDE en The Met.
- Een selectie van de vijftien meest interessante objecten met TPU-coating die in jaar 2 verder zullen worden onderzocht.
- Maken van conditierapporten van de vijftien geselecteerde objecten.
- De verschillende vormen van degradatie zullen in kaart worden gebracht om later uitgewerkt te worden in een schadeatlas.
Jaar 2: juli 2021 - juni 2022
Fase 3:
- Uitbreiden van het netwerk en zoeken van nieuwe partners voor het oprichten van een klankbordgroep.
- Bezoeken van collecties van nieuwe partners. Staalname, microscopische analyse + uitvoeren van FTIR-analyses. Klimatologische omstandigheden bij verschillende partners worden gedurende een jaar bekeken en in kaart gebracht. Dit om te zien of er grote verschillen zijn in relatie tussen omgeving en de degradatieprocessen.
- Zoeken naar adviserende wetenschappelijke partners.
- Diepgaandere analyse en uitwerken van de benchmark uitgevoerd in jaar 1.
- Uitwerken van de preventieve conservatie. Er zullen tests uitgevoerd worden op verpakkingsmateriaal, manier van verpakken en de invloed van temperatuur, relatieve vochtigheid en zuurstof op stalen. In de testseries worden stalen gebruikt, maar er zal rekening worden gehouden met de complexiteit van samengestelde objecten in de uiteindelijke richtlijnen rondom bewaring, verpakken en monitoring. De teststalen zullen gemaakt worden bij Centexbel en verdeeld worden over de verschillende partners (MoMu, Met, FCT Nova, MUDE). Naast zelfgemaakte stalen wroden er ook oudere stalen gebruikt van de jaren 60 tot nu.
- Testserie 1: onderzoek verpakkingsmaterialen - verpakt in zijdepapier, katoen, silicone gecoate melinex, Tyvek en open bewaring.
- Testserie 2: zuurstofarm bewaren met absorbers RP type K.
- Testserie 3: objecten in tentoonstelling - veroudering met licht onder 50 lux.
In jaar 2 zal ook de schadeatlas worden gefinaliseerd. Dit is een webdocument gericht op de erfgoedgemeenschap, waarin de mogelijke schadegevallen binnen de TPU's worden gedocumenteerd en in detail in beeld worden gebracht. De publicatie van de schadeatlas gaat gepaard met de selectie van representatieve TPU-cases bij collectiepartners. Deze publicatie is pas voorzien voor het einde van jaar 3.
Jaar 3: juli 2022 - juni 2023
- Verder uitwerken van het onderdeel preventieve conservatie. Aangezien dit het belangrijkste onderdeel van het onderzoek is, zal hier voldoende aandacht aan besteed worden.
- Uitwerken van richtlijnen voor preventieve conservatie van coatings, zowel voor bewaring in depot als voor tentoonstellingsdoeleinden.
- Een extra testserie aan verouderingstesten zal worden ingelast, om de zoektocht naar verpakkingsmateriaal te verruimen.
- Actieve conservatie:
- Kan een gedegradeerde coating teruggebracht worden naar zijn oorspronkelijke toestand?
- Kan een TPU een beschermlaag krijgen om het degradatieproces te vertragen en te beschermen tegen externe factoren?
Er wordt aandacht besteed aan de drie meest voorkomende vormen van degradatie binnen TPU's:
- Witte uitbloei: het wegnemen van de witte uitbloei, met als doel een methode te vinden die er voor zorgt dat de witte uitbloei ook niet terugkeert. Hierbij zou een beschermende consoliderende coatinglaag een oplossing kunnen zijn.
- Peeling: zoeken naar een geschikte lijm voor het opnieuw consolideren van losgekomen fragmenten.
- Natte uitbloei/kleverigheid: het wegnemen van de kleverigheid.
Tijdens jaar 2 en 3 zullen er (internationale) netwerkmeetings / klankbordbijeenkomsten met collectiepartners georganiseerd worden door MoMu. Het doel is kennisuitwisseling, netwerking, delen projectresultaten, prospectie vergelijkbare objecten uit andere collecties, ondersteuning in onderzoek.
Aankondiging symposium.
Wordt in een latere fase ingevuld.
Wordt in een latere fase ingevuld.
