In 2012 zou de Nederlandse stripauteur Marten Toonder honderd jaar geworden zijn. Deze verjaardag zal allerminst ongemerkt voorbijgaan, mede dankzij het Toonder-jaar. Naast enkele exposities in Nederland, het uitkomen van een nieuw Tom Poes-verhaal en de première van een nieuwe Bommel-musical, blijft ook het Belgisch Stripcentrum niet achter.
De retrospectieve ‘Marten Toonder' is een grootse tentoonstelling over het leven en werk van deze Nederlandse grootmeester. Centraal staan daarin ondermeer de reeksen ‘Panda' en ‘Tom Poes', die het ook in het buitenland goed deden. Was Tom Poes eerst nog bedoeld voor kinderen, dan leek een steeds ouder wordend publiek aangetrokken tot de ironische ondertoon, het ideeëngoed, de ladingen maatschappijkritiek, de sterke personages (een log nijlpaard als burgemeester, een hond als commissaris, een haan als markies) en de scherpe observaties van het zoogdier genaamd mens.

Zo sloop onder meer de drugsproblematiek, de milieuverontreiniging, politiek, geldhonger of werkloosheid druppelsgewijs de verhalen in. Daarnaast lieten de dieren typisch menselijke kantjes zien als (het onvermogen tot) liefde, vriendschap, bedrog en zelfzucht. Want of ze nu getooid zijn in schubben, vacht, dan wel veren, Tom Poes gaat in de eerste plaats over doodgewone mensen.

Marten Toonder moet ook zowat de enige striptekenaar geweest zijn wiens literaire kwaliteiten werden bewierookt door collega-schrijvers en literatoren. Niet voor niets dus dat hij in 1954 benoemd werd tot lid van de gezaghebbende Maatschappij van Nederlandse Letterkunde, waardoor hij in één klap als literator wordt erkend. Beroemde Nederlandse auteurs zongen de loftrompet over Toonder.

En de lezers, wel, die konden pretlichtjes in de ogen niet onderdrukken bij een zoveelste scheldpartij vol mooie en originele, maar nieuwe woorden en uitdrukkingen als ‘Schrimpelkop! Bralbuil! Krijg de netel, krukkende tremel dat je daar bent!' In al die jaren werden heel wat van die populaire woorden en uitdrukkingen langzaamaan gemeengoed in Nederland.

Dat was een grote eer, eentje die ook Hergé te beurt was gevallen met het (scheld)woordenarsenaal van zijn kapitein Haddock. Bij Toonder ging men uiteindelijk nog een stapje verder. Heel wat van zijn nieuwe woorden zetten een stapje richting onsterfelijkheid toen ze een vast plekje verwierven in de Van Dale-woordenboeken. Een greep daaruit: minkukel, zielknijper, breinbaas, kommer en kwel, denkraam,...

Meer info vind je op de website van het Stripmuseum. Bekijk hieronder een televisiereportage uit 1977. Je kan deze ook via de toegankelijke player bekijken.