Vanaf 25 maart zijn de jaargangen 1884-1950 van het dagblad Vooruit voor het eerst digitaal beschikbaar in de leeszalen van Amsab-ISG, de Koninklijke Bibliotheek en de Universiteitsbibliotheek Gent. De periode 1884-1918 wordt bovendien nog vóór de zomer online aangeboden via de websites van de Koninklijke Bibliotheek en van Amsab-ISG.

Het digitaal aanbieden vanVooruit komt geen dag te vroeg. Al in mijn studententijd, dat is het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw, vielen de eerste jaargangen tussen mijn vingers in snippers uiteen. Dankzij de digitalisering zijn we verzekerd dat de informatie in het dagblad Vooruit voorgoed bewaard blijft. Voor de onderzoekers aller landen is dit goed nieuws. Het dagblad Vooruit was in Gent en bij uitbreiding in Vlaanderen voor vele generaties niet alleen een dagelijkse bron van informatie, maar ook een gids die de actualiteit duiding en betekenis gaf.

Door het feit dat het dagblad Vooruit doorzoekbaar is met behulp van OCR (Optical Character Recognition) kan u zoeken op woorden en zoektermen. Wat betekent dat u verlost bent van het dagenlang doorploegen van verschillende jaargangen op zoek naar die ene verwijzing. Op voorwaarde dat u de juiste schrijfwijze gebruikt, want spelling en schrijfwijzen kunnen door de tijd heen al eens veranderen. Dit laat ook kwantitatief of lexicografisch onderzoek toe, iets dat voorheen bijzonder tijdrovend of gewoonweg onmogelijk was.

Huzarenstuk

De geschiedenis van het dagblad Vooruit, de beweging én de mensen die erachter schuilgaan, is verbonden met Guy Vanschoenbeek (1953-1996) die door Eric Defoort terecht werd omschreven als "een boeiende Vlaming die in het voorbije decennium uitgroeide tot dé historicus van de sociaal-democratie in Vlaanderen.” Vanschoenbeek was een geëngageerde en empathische historicus die tot op vandaag inspireert. Voor mijn thesis spoorde hij mij aan om het dagblad Vooruit (en haar voorlopers) van 1884 tot en met 1914 integraal te lezen. Wat ik heb gedaan, al zou ik nu mijn toevlucht zoeken tot OCR. Ik prijs mij evenwel gelukkig dat ik toen de passie en de tijd had om een dergelijk huzarenstuk tot een goed einde te brengen. Uiteraard voor de berg aan bronnenmateriaal en petites histoires die het mij heeft opgeleverd. Sprokkels die ik soms pas jaren later heb gebruikt. Maar, aprés coup, vooral voor de inzichten die ik toen heb verworven. Namelijk dat het verhaal van het dagelijks leven een breed spectrum van menselijke houdingen, gedragingen, meningen en gevoelens oplevert. De verklaring van dat menselijk gedrag en die mentaliteit laat, zoals Vanschoenbeek schreef, “zich niet vangen in eenzijdige of eenduidige modellen en conclusies.”

Als u het dagblad Vooruit en de beweging erachter wil begrijpen dan raad ik u aan om Vanschoenbeeks magistrale doctoraat De wortels van de sociaal-democratie in Vlaanderen, uitgegeven als Novecento in Gent, te lezen. Door dit stukje te schrijven besef ik dat ik ouder ben dan Guy Vanschoenbeek is geworden. Met veel plezier en een beetje heimwee denk ik nog geregeld terug aan die korte, intense, periode dat ik hem heb gekend. Ik doe ‘stille’ voort.

Nog dit: de titel is een parafrase van de slogan 'Werklieden, bemint uw profijt!' waarmee de sociaal-democraten appelleerden aan het welbegrepen eigenbelang. (Meer info: Hendrik Defoort, Werklieden bemint uw profijt!).

Bronnen:
Koninklijke Bibliotheek
Eric Defoort, In Memoriam Guy Vanschoenbeek (1953 – 1996). Leven van brood en rozen. In: Brood & Rozen, 1997 (1), p. 6-9.