Het Vlaams Architectuurinstituut brengt zijn verborgen diacollectie tot leven. Met het project Van de lichtbak af wordt een inhaalbeweging gerealiseerd op de ontsluiting van de duizenden dia's in de collectie. Concreet gaat het om ca. 35.000 dia's uit verschillende architectuurarchieven. 

Door de fragiliteit van de dia’s is de raadpleging op de lichtbak niet altijd evident. Ook de betekenis van deze collecties komt zo niet altijd tot zijn recht en de documentatie van onder meer studiereizen en bouwprojecten van de architecten blijft eerder onder de radar. Net daarom wil dit grootschalige digitaliserings- en registratieproject de doorzoekbaarheid en toegankelijkheid van deze verborgen collecties verhogen.

De dia's bieden zicht op de talrijke activiteiten die architecten erop nahouden: studiereizen maken, het bouwproces documenteren, studiemateriaal verzamelen voor zowel de eigen ontwikkeling als voor gebruik in lessen maar ook protestacties en de eigen fotografische aspiraties komen in beeld.

Het gaat in dit project meer specifiek om diareeksen uit volgende archieven (beelden van ca. 1930 tot ca. 2000):

• Archief van architect Christian Kieckens (1951-2020)
• Archief van architect Lou Jansen (1935-2019)
• Archief van architect Frans De Groodt (1912-2009)
• Archief van architect Georges Baines (1925-2013)
• Archief van architect Dries Jageneau (1949-1993)
• Archief van de Antwerpse afdeling van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (1970-1990)

Het project verloopt in twee fasen.

Fase 1 (februari 2021 - februari 2022)

Na een basisregistratie van de laders in ons archiefbeheersysteem worden de ca. 35.000 dia's individueel gedigitaliseerd. Er wordt ook een workflow opgezet voor de kwaliteitscontrole van digitale beelden die duurzaam wordt verankerd in de structurele archiefwerking. Daarnaast wordt onderzocht hoe beeldherkenningssoftware kan ingezet worden bij de detailregistratie van grote beeldcollecties. Aan de hand van verschillende use cases wordt gekeken naar de concrete inzetbaarheid van de software. Het VAi werkt hiervoor samen met het Tegenlicht project van ADVN, FOMU en KOERS.

Fase 2 (februari 2022 - februari 2023)

De resultaten van het vooronderzoek naar beeldherkenning worden uitgewerkt tot een bruikbare tool. De gedigitaliseerde dia's zullen automatisch worden beschreven door beeldherkenningssoftware en er wordt nagegaan hoe kwaliteitsvol en betrouwbaar deze uitvoering is. Ook de VAi-doelgroepen worden bevraagd in deze fase van het project, het Lichtbak-project zal met hen in kaart brengen wat de meerwaarde is van het gebruik van deze automatische beeldherkenning. Ten slotte wordt in deze fase nog ingezet op de ontsluiting en publicatie van de beelden via de eigen collectiedatabank en wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor ontsluiting via IIIF.