Vanaf 2010 heeft nu ook UNESCO een Mooiste Dag. Het heeft immers de Heilig-Bloedprocessie op 'Brugges Mooiste Dag', opgenomen op de representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. UNESCO geeft die erkenning aan Brugge/Vlaanderen/België en krijgt een Mooiste Dag in ruil, nu heel de wereld dit als een representatief voorbeeld beschouwt dat bijdraagt tot visibiliteit, bewustwording en dialoog rond immaterieel cultureel erfgoed op onze planeet.

Persbericht, Persdienst Stad Brugge, 30 september 2009
Heilig-Bloedprocessie Brugge op UNESCO's representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid

In 2008 droeg Vlaanderen de Heilig-Bloedprocessie Brugge voor ter opname op de representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Na een lange administratieve procedure werd op 2 oktober 2009 op het intergouvernementele comité in Abu Dhabi de definitieve lijst bekendgemaakt. De Heilig-Bloedprocessie Brugge maakt vanaf nu deel uit van UNESCO's representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid.

Heilig Bloedprocessie Brugge
Sinds het einde van de 13de eeuw is de Heilig-Bloedprocessie niet weg te denken uit de Brugse geschiedenis. Elk jaar opnieuw, los van enkele oorlogsjaren, trekt ze door het hart van Brugge. De processie bestaat uit 52 groepen verdeeld over vijf delen; een aaneenschakeling van straattoneel, zang, dans, choreografie, muziek met als apotheose de verering van de relikwie van het Heilig Bloed.

Indien het in oorsprong een pure geloofsuiting was, werd de Heilig-Bloedprocessie voor het stadsbestuur snel een uithangbord voor de uitstraling van de stad. Zo groeide gedurende eeuwen een sterke verbondenheid van de Bruggeling met zijn processie, die zich nog steeds uit in een uiterst trouw en divers deelnemerspubliek. Ze zijn fier Bruggeling te zijn en willen via hun deelname die band met hun stad beklemtonen. De processie blijft in eerste instantie van de gemeenschap. Generatie op generatie wordt de fakkel doorgegeven.

Sinds de jaren '70 van de 20ste eeuw is de leefbaarheid van de processie ook bewerkstelligd door een vernieuwing en verjonging van de taferelen, mits behoud van de oorspronkelijke boodschap. Het spreekt voor zich dat ook de komende jaren de Heilig-Bloedprocessie zal blijven evolueren.

De Heilig-Bloedprocessie lokt jaarlijks tussen de 30.000 en 45.000 toeschouwers en gaat telkens uit op O.L.H.-Hemelvaart. Men kan gerust stellen dat op Heilig-Bloeddag een staalkaart van de wereld aanwezig is in Brugge.

UNESCO-conventie voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed
De UNESCO-conventie voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed uit 2003 is een aanvulling op de UNESCO-conventie van 1972 over monumenten en landschappen, die vooral bekend is door de lijst van het werelderfgoed, waarop ook de Brugse binnenstad prijkt. De conventie van 2003 gaat voornamelijk over tradities, feesten, dansen, rituelen, verhalen, oude ambachten en geneeswijzen; over niet-tastbaar of immaterieel erfgoed dus. De conventie streeft een wereldwijd bewustzijn na van het belang van deze vorm van erfgoed. Daarbij is het de bedoeling om culturele diversiteit in de wereld in beeld te brengen en maatregelen te treffen om de leefbaarheid van dit erfgoed te verzekeren.

De UNESCO-conventie van 17 oktober 2003 nodigt alle staten uit om een hedendaags beleid te ontwikkelen voor immaterieel cultureel erfgoed. Om de aandacht voor en de zichtbaarheid van het immaterieel cultureel erfgoed te verhogen roept de conventie twee lijsten in het leven: een internationale lijst van immaterieel erfgoed dat dringend aan bescherming toe is (artikel 17) en een representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid (artikel 16). Daarnaast voorziet het art. 18 van de conventie dat de lidstaten projecten en programma's kunnen indienen betreffende de bescherming (safeguarding) van het immaterieel erfgoed, daarbij rekening houdend met de specifieke noden ter zake van de ontwikkelingslanden.

Vlaanderen ratificeerde reeds in 2006 deze conventie en werkte actief mee aan het schrijven en verder uitwerken ervan. In 2008 werden de operationele richtlijnen (de uitvoeringsbesluiten) van deze conventie aangenomen. Om op de internationale Unesco-lijst te geraken, moet een item eerst op de inventaris van zijn land of gemeenschap geraken. De Vlaamse overheid speelde hier onmiddellijk op in door diezelfde zomer een reglement uit te vaardigen, een Vlaamse lijst van immaterieel erfgoed in het leven te roepen, een commissie aan het werk te zetten en voorstellen op de Vlaamse inventaris te zetten.

Zo konden vóór 30 september 2008 door de Vlaamse Gemeenschap alvast twee voorbeelden van immaterieel cultureel erfgoed voorgedragen worden voor opname op de representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid (ofwel artikel 16). Enerzijds ging het om de 'Heilig-Bloedprocessie Brugge' en anderzijds om 'Aalst Carnaval'. De twee dossiers werden ontvankelijk verklaard, maar in extremis werd beslist om het dossier 'Aalst Carnaval' pas in 2010 voor te leggen. Zodoende was het dossier 'Heilig-Bloedprocessie Brugge' het enige Vlaamse dossier dat besproken werd in Abu Dhabi, en dus ook goedgekeurd.

Erfgoedcel Brugge stond in voor de samenstelling van het aanvraagdossier voor de Vlaamse inventaris immaterieel erfgoed, alsook voor de verwerking hiervan tot het UNESCO-aanvraagdossier. Erfgoedcel Brugge is een stadsdienst die het lokale erfgoedveld waar mogelijk ondersteunt, en zo het rijke Brugse culturele erfgoed toegankelijk wil maken voor zoveel mogelijk mensen.

Hierbij kon Erfgoedcel Brugge rekenen op de inhoudelijke ondersteuning van Benoit Kervyn (consulent Religieus Erfgoed Brugge en coördinator Heilig-Bloedprocessie) en FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed).

Het dossier werd samengesteld in opdracht van het Stadsbestuur Brugge en de Edele Confrérie van het Heilig Bloed, het broederschap wiens taak het is de relikwie te bewaren, te vereren en rond te laten gaan in de jaarlijkse processie.

Opname op representatieve lijst is een bekroning voor het engagement
Reactie Fernand Traen, Proost van de Edele Confrérie van het Heilig Bloed
"De opname op de representatieve lijst is in eerste instantie een teken van waardering voor de jarenlange inzet van de diverse leden van de Edele Confrérie. Maar bovenal is ze voor ons een bekroning voor de talloze vrijwilligers die zich elk jaar opnieuw inzetten. Vele Bruggelingen zijn trots om deel uit te maken van de processie; ongeveer 80% van de 1.700 deelnemers participeren jaarlijks. Deze internationale erkenning hebben we dan ook in eerste instantie aan hun inzet en enthousiasme te danken. We hopen dan ook dat de opname op de representatieve lijst een extra stimulans mag blijven om jaar in, jaar uit van onze Heilig-Bloedprocessie Brugges mooiste dag te blijven maken."

Reactie Patrick Moenaert, Burgemeester Brugge
"De opname van de Heilig-Bloedprocessie op de representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed is een belangrijke aanvulling op Brugges titel als werelderfgoedstad. Al in 2004 liet ik de bevoegde instanties aanschrijven met de vraga om dit te verwezenlijken. Vandaag is dan ook een heuglijke dag. Brugge is uiteraard gekend voor zijn monumentale pracht en indrukwekkende erfgoedcollecties, maar deze erkenning brengt terecht ook ons niet-tastbaar erfgoed in de kijker.

Het stadsbestuur zette hierrond reeds meerdere projecten op touw, met blijvende weerslag op www.verhalenbankbrugge.be. De coördinatie van dit aanvraagdossier is een treffend voorbeeld van hoe we ons immaterieel erfgoed verder kunnen ontsluiten naar een groter publiek. En dat deze erkenning de Heilig-Bloedprocessie toekomt, geeft mij ook persoonlijk veel plezier. Want net als vele andere Bruggelingen is de Heilig-Bloedprocessie ook voor mij elk jaar opnieuw een bijzondere belevenis. Sinds ik gemeenteraadslid werd in 1982 heb ik al elk jaar mee opgestapt"

Reflecties voor de toekomst
De opname op de representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed is tevens een uitnodiging om verder te reflecteren over de Heilig-Bloedprocessie Brugge, en hoe de leefbaarheid van de processie verzekerd moet blijven. In het aanvraagdossier werden reeds enkele voorstellen hiertoe geformuleerd. Zo wordt er in 2010 alvast gestart met de realisatie van een educatief pakket dat leerlingen van het Lager en Secundair Onderwijs beter vertrouwd dient te maken met de Heilig-Bloedprocessie. De volgende jaren zullen ook extra inspanningen getroffen worden om internationale contacten uit te bouwen met andere organisaties die instaan voor de coördinatie van historische parades en processies. Maar ook de toeristische impact op immaterieel cultureel erfgoed belooft een aandachtspunt te worden.

Benoit Kervyn, Consulent Religieus Erfgoed van de Stad Brugge en tevens Coördinator van de Heilig-Bloedprocessie, zal hierbij een coördinerende rol opnemen. Erfgoedcel Brugge engageert zich verder om deze maatregelen te stimuleren, te ondersteunen en mee uit te bouwen. Ook FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, zegde reeds toe om verder mee te denken en te werken.

Vragen:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Lothar Casteleyn, coördinator Erfgoedcel Brugge via +32 (0)50 44 50 45 of lothar.casteleyn@erfgoedcelbrugge.be.

Voor verdere toelichting vanuit de Edele Confrérie van het Heilig Bloed kunt u contact opnemen met Edmond Poullet, Voorzitter Comité Heilig-Bloedprocessie via +32 (0)50 35 36 07

Voor een reactie van de Burgemeester kunt u contact opnemen met de Persdienst van de Stad Brugge, +32 (0)472 900 405

Uiteraard kan u ook steeds bij FARO terecht, tel. +32 (0)2 213 10 60.