Van 20 tot 26 oktober houdt de VRT een Week van de Taal. De openbare omroep besteedt deze week op al zijn radio- en tv-zenders extra aandacht aan onze taalrijkdom. Omdat taalvariatie ook cultureel erfgoed is, wil FARO die actie graag ondersteunen. Daarom deze week ook hier elke dag een taalbericht, vandaag over bedreigde talen.

De VN hebben 2008 uitgeroepen tot International Year of Languages. Het motiverende statement daarvoor van Koïchiro Matsuura, de directeur-generaal van UNESCO, luidt: "Languages are indeed essential to the identity of groups and individuals and to their peaceful coexistence. They constitute a strategic factor of progress towards sustainable development and a harmonious relationship between the global and the local context.... UNESCO therefore invites governments, United Nations organizations, civil society organizations, educational institutions, professional associations and all other stakeholders to increase their own activities to foster respect for, and the promotion and protection of all languages, particularly endangered languages, in all individual and collective contexts."

Naar schatting bedient de wereldbevolking zich vandaag in totaal van ca. 6000 natuurlijke taalsystemen. Eén derde daarvan is in meer of mindere mate beschreven. Eén derde – helaas grotendeels niet overlappend met dat eerste derde – dreigt op korte termijn geen sprekers meer te hebben. Bovendien bestaat er grote ongelijkheid tussen de sprekersaantallen per taal. 240 grote, sterke talen (4% van alle talen) zijn de moedertaal van in totaal 6,3 miljard mensen (97% van de wereldbevolking). Omgekeerd kan dus slechts 3% van de wereldbevolking zorg dragen voor 96% van de vandaag nog bestaande talen. Als taalvariatie net zoals biodiversiteit een levensnoodzakelijk kenmerk van de menselijke leefwereld is, dan maken deze algemeen aanvaarde schattingen over de actuele taalsituatie op aarde wel duidelijk waarom de VN zo nadrukkelijk aandacht vragen voor talen en taaldiversiteit.

Voor wie wil kennismaken met de veelzijdigheid van deze problematiek en met de concrete impact ervan op het dagelijkse leven van mensen en taalgemeenschappen, heeft de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek een prima instrument laten ontwikkelen: het interactieve lespakket “Bedreigde talen / Endangered languages”. De auteur ervan, dr. Cecilia Odé van het Institute of Phonetic Sciences van de Universiteit Amsterdam, heeft een heel aansprekende en prachtig gedocumenteerde lesmodule ontwikkeld voor de tweede graad middelbaar onderwijs. In twee à drie lesuren kunnen leerlingen zelfstandig of per twee via de computer kennismaken met de functies van taal, met de culturele betekenis van taalvariatie en met de realiteit achter de hoger genoemde cijfers omtrent bedreigde taaldiversiteit. Via korte filmfragmenten van taalgemeenschappen uit alle continenten worden de kernachtige leerinhouden zeer direct en treffend geïllustreerd. In een tweede les wordt dieper ingegaan op de taalsituatie in twee voorbeeldregio’s, Papoea en Siberië, waar de lokale taal en cultuur sterk onder druk staan. Bij de lesmodule hoort ook een reeks werkbladen, die de leerkracht naar eigen wens kan aanpassen. De startquiz vooraf maakt leerlingen wellicht nieuwsgierig naar het thema. De verzorgde en interactieve presentatie met talrijke korte filmfragmenten maakt van dit lespakket een mondiale interculturele ontdekkingstocht. Links naar andere websites over het thema nodigen uit tot verdieping en verbreding.

Dit lespakket is dus een aanrader én een geschenk voor elke taalleerkracht, maar kan evenzeer een boeiende en veelzijdige ‘oogopener’ zijn voor volwassenen. Mocht u dus nog twijfelen aan de noodzaak om taalvariatie te koesteren en te beschermen: laat u dan nu overtuigen.