Op Erfgoeddag zelf trekt Katrijn D'hamers op pad in haar eigen regio. Op de planning staan activiteiten die de brug slaan tussen natuurbehoud en erfgoed.

• Tijdens Beestige stillevens in het KMSKA vertelt een Natuurpuntmedewerker over de insecten die er op 17e-eeuwse stilleven te ontdekken zijn.
• Het Maagdenhuis pakt ook groot uit. In Wilde vondelingen en weesdieren krijgen twee natuurorganisaties een platform voor hun zorgverhalen over weesdieren, zwakke of verlaten dieren. En daar houdt het niet op. Want ook huisdieren speelden een rol in de geschiedenis van de Antwerpse weeshuizen. En ook kleine dieren liggen onder de loep in het Maagdenhuis: welke bijdragen hadden en hebben vlooien, muizen, ratten en bloedzuigers? (Tip! Karen François ging al op voorontdekking naar het Maagdenhuis. Haar ervaringen ontdekt u op het Erfgoeddag-Instagramaccount.)
• En als kerst op de taart: Wilde woorden in het M HKA, een slampoetry-sessie over dieren en met dierengeluiden. We gaan krassen, kraaien, blaffen en tokkelen! 

Dierenverhalen in de abdij 

Jacqueline van Leeuwen, coördinator vorming en advies, organiseert samen met twee andere erfgoedwerkers een vertelavond voor cursisten Nederlands aan het CLT. Ze brengen Leuvense volksverhalen op interactieve wijze. En ook op Erfgoeddag zelf plant Jacqueline enkele vertelmomenten. Dan kunt u haar enthousiast horen vertellen rond de abdij van Vlierbeek. Benieuwd naar wat hun plannen zijn? In deze podcast, ontwikkeld door Johan Favoreel, hoort u alvast een voorproevertje. De activiteit is het resultaat van een inspirerende samenwerking tussen de heemkundige kring en de mensen van Natuurpunt Vlierbeek. Een verrijking om met andere ogen naar het lokale erfgoed te kijken! 

Prikkels door archieven

Jelena Dobbels, adviseur archieven en erfgoedbibliotheken, probeert zondag langs te gaan op de expo 'Beestige charters' bij Stadsarchief Mechelen. De focus op dieren ‘in’ het document, in plaats van ‘op’ het document vormt een boeiende insteek. Het archief plaatst niet alleen charters uit de collectie in de schijnwerpers via een tentoonstelling, maar belicht ook het hele maakproces van die charters in een documentaire. Daar publiceerden ze op Facebook al mooi beeldmateriaal over. Er werd perkament, een mal voor een zegelring en bijenwas gemaakt. En de tekst op de nieuw gemaakte akte? Die werd door artificial intelligence gegenereerd. Benieuwd! Leuk ook dat ze de brug maken tussen ambachten (perkamentmaker, houtsnijder, ….) en nieuwe ontwikkelingen zoals AI.

Ook de insteek van CAVA is interessant: 'Vrij beestig. Prikkels van roggen'. Het Centrum voor Academische en Vrijzinnige archieven focust op archiefmateriaal van bioloog Domien Roggen, oud-professor aan de VUB. Hij maakte ‘prikkelobjecten’ van hergebruikte materialen, waaronder een hele reeks roggen. Met die objecten wilde hij mensen prikkelen; aanzetten tot nadenken. Leuk dat ze zo’n kwinkslag geven aan het thema, én de tentoonstelling in de bibliotheek van De Haan laten doorgaan. Zo kan ook het West-Vlaamse publiek de VUB-collectie leren kennen, vanuit deze ‘beestige’ invalshoek.

Natuurdomeinen aan zet

Heel wat natuurdomeinen en bezoekerscentra van Natuurpunt doen dit jaar mee aan Erfgoeddag. Zo is collega Saidja Steenhuyzen, onderzoeker, benieuwd naar de activiteit in het provinciaal domein Puyenbroeck.

Kinderen én dieren baas voor een dag 

Anne Milkers, adviseur lokaal en regionaal erfgoed | musea, trekt op Erfgoeddag naar Sint-Truiden. Ze gaat er op zoek naar een aantal activiteiten die een verrassend ‘beestige’ inkijk bieden voor jongeren en hun (groot)ouders.  

• Zo zijn kinderen én dieren voor één dag baas in de Begijnhofkerk.
• Ook in de Onze-Lieve-Vrouwkerk zijn dierenafbeeldingen op beelden, muurschilderingen en meubilair te ontdekken Tijdens een begeleid bezoek wordt de betekenis van de slang, de pelikaan, de leeuw, de draak enz. duidelijk.  
• Het nabijgelegen Museum de Mindere legt de klemtoon als vanzelfsprekend op de patroonheilige van de dieren, Sint-Franciscus. Deze uitgesproken dierenvriend neemt jongeren mee in het rijk van de dieren en hun betekenis voor mens en natuur. Wie aan een nieuw, uniek spel deelneemt, kan met het meest museale dier een geschenkpakket verdienen.  
• De Sint-Trudo-abdij zet de schijnwerpers op afbeeldingen van dieren van de 12e tot de 18e eeuw. Een studiecollectie van opgezette dieren en andere natuurlijke objecten, zoals mineralen en fossielen, wordt uitzonderlijk van onder het stof gehaald. Dat ‘verloren wetenschapsmuseum van het Kleinseminarie’ komt tot leven in confrontatie met een van de Medusa’s van Koen Van Mechelen, de kunstenaar die vandaag onafgebroken inzet op (genetische) diversiteit. Een taxidermist laat u ten slotte toe in het hoe en waarom van ‘opgezette dieren’. Anne is alvast superbenieuwd!   

Verder ook intrigerend: de activiteit ‘veeverzekering' door de heemkring van Veldwezelt, "als toen (20e eeuw, am) ons arbeider-boertje het ongeluk overkwam tegelijkertijd zijn echtgenote en zijn koe te verliezen, dan vond hij vlugger een andere vrouw dan een nieuwe koe." In het nabijgelegen Rekem (ook Lanaken) schenkt het Psychiatrische ziekenhuis aandacht aan de ontspannende rol die ook vroeger al werd toebedeeld aan runderen, paarden en andere dieren. Een actueel thema op het snijpunt van erfgoed en welzijn.  

Van dierenopvang tot jeugdcentrum

Zondag familiedag, en dus beslist de zoon van Hildegarde Van Genechten, adviseur participatie | educatie, mee wat er op het Erfgoeddag-menu komt! Hij koos voor de rondleiding over onze omgang met dieren in dierenopvang Forrest & Friends in de buurt van Diest. Als (bijna) 12-jarige Brusselse ket zoekt hij natuurlijk liefst échte dieren op: "De suggestie om schoenen en kleren aan te doen die vuil mogen worden, sterkt hem bovendien in de overtuiging dat we dingen gaan doen en niet zomaar naar iets gaan kijken en luisteren. Zo werkt het nu eenmaal: hands-on, minds-on."

Hildegarde kijkt op Erfgoeddag sowieso met veel nieuwsgierigheid uit naar organisatoren voor wie het bewaren of presenteren van cultureel erfgoed niet de tot kernopdracht behoort, maar die toch de moeite nemen om mee een activiteit op het getouw te zetten. Zo tekenen er ook een aantal jeugdorganisaties present:

• In Leuven slaat jongerenwerking MIJNLEUVEN de handen in elkaar met OKAN Vrijetijdswerking voor een creatieve expo over mythische dierenverhalen.
• Jeugdcentrum Aximax in Brussel organiseert verschillende actieve workshops, tot het proeven van insecten toe.
• Art Basics for Children voegt er voor Brussel een beestige familiedag aan toe.
• En jeugdcentrum De Bogaard in Geel zet onder andere een zoektocht op in hun kinderboerderij.

Het zijn uitzonderlijke partners voor Erfgoeddag die een duidelijk engagement voor cultureel erfgoed aan de dag leggen. Hildegarde ontdekt op zondag heel graag op welke manier deze organisaties zich verbonden voelen met erfgoed, en hoe ze dit naar het publiek uitdragen.

Dierentamtam en dierentatoeages in Mechelen 

Erfgoeddag- en Erfgoedweek-coördinatoren Michelle Van Meerhaeghe en Eva Begine trekken op zondag naar Mechelen en de regio daarrond. Wat dacht u van een lezing De getekende mens: dierentatoeages en hun symboliek, Geestig beestige vertellingen uit Diddens' Fabels van de Voddemèt, Dierentamtam Optocht of Beestig geestig in de Abdij van Bornem?

Zoekt u nog meer inspiratie?

• Acht beestige activiteiten op Natuurpuntdomeinen
• Op pad met de ErfgoedApp
• Een jongerenproof aanbod op Erfgoeddag
• Combineer erfgoed en literatuur
• Bezoek zeker ook de website Erfgoeddag.be of het Erfgoeddag-Instagramkanaal en -Facebookaccount.

Bezoekersaantallen 

Vanuit FARO zetten we alles op alles om het evenement sterk aan bod te laten komen in de media. Journalisten vinden het belangrijk om (een inschatting van) het totale bezoekersaantal te ontvangen. Daarom vragen we u zondagnamiddag uw bezoekersaantallen door te geven. Dat kan online via dit formulier, of telefonisch via 02 213 10 60. Bedankt! 

Hoe ervaarde u Erfgoeddag en Erfgoedweek? 

Evaluatie is belangrijk. Laat u ons weten wat u van deze editie van Erfgoeddag of Erfgoedweek vond? Zo kunnen we het evenement grondig evalueren. De samenwerking met het onderwijs blijft nog nieuw. En ook bezoekers veranderen. Daarom willen we u graag vragen om onderstaande enquêtes mee te verspreiden. 

• Enquête voor sector 
• Enquête voor Erfgoedklasbakken 
• Enquête voor leerkrachten 
• Enquête voor bezoekers 

Bezorgde u ons uw feedback? Dan bedanken we u graag! Laat uw e-mailadres achter aan het eind van de enquête om kans te maken op een boekenbon van 75 euro bij boekhandel Pardoes in Mechelen. 

Foto: Erfgoeddag 2023 bij Jakob Smitsmuseum © FARO, fotograaf: Dries Theuwissen