Sociale geschiedenis in musea en daarbuiten

People's History Museum in Manchester

Onder meer naar aanleiding van de opening van het People’s History Museum in Manchester reflecteerde Patrick Steel in het januarinummer van Museums Journal over de invloed die de sociale geschiedenis de laatste zestig jaar heeft gehad op musea. Steel is van mening dat: "The growth of the discipline of social history in museums has been the single most important factor in the democratisation of museums and the opening up of access and social inclusion policies”. Er zijn verschillende benaderingen over hoe sociale geschiedenis in musea wordt voorgesteld, maar in essentie ligt de focus steeds op de (verhalen van) mensen. Het evolueerde als een academische discipline tijdens de jaren vijftig van de vorige eeuw met een nadruk op het concept 'History from Below'. Hierbij kwam de nadruk te liggen op de geschiedenis van het ‘gewone’ volk in plaats van deze van de ‘heersende’ klassen. Het gevolg van deze beweging was dat musea aandacht kregen voor de tot dan toe verborgen geschiedenissen, zoals de verhalen van arbeiders en minderheidsgroepen.

In zijn artikel heeft Steel ook aandacht voor het 'gezonde' debat binnen de Social History Curators Group (SHCG) over hoe sociale geschiedenis zou moeten worden gepresenteerd in musea. De benadering van sociale geschiedenis als "essentially working-class people’s history” wordt immers niet door iedereen gedeeld. Voor sommigen gaat sociale geschiedenis evengoed over kunst en cultuur. De sociale geschiedenis benadering is zo belangrijk geweest in het centraal plaatsen van mensen en het bekijken van artefacten in hun context dat iedereen nu die waarden deelt. Als je deze redenering doortrekt dan kan je de sociale geschiedenis als een specifieke discipline gewoon afschaffen en spreken over de geschiedenis van mensen as such.

Bovenstaand Brits debat is ook voor Vlaanderen relevant. Zeker sinds de introductie van de publieksgeschiedenis aan onze universiteiten. Binnen dit onderdeel van de opleiding geschiedenis, dat zich buigt over de representatie van geschiedenis naar het brede publiek, kan worden nagegaan of en hoe de evoluties binnen de sociale geschiedenis werden verwerkt bij de representatie van de geschiedenis van onderuit. Tot op vandaag wordt over de evolutie van de sociale geschiedenis vooral nagedacht in functie van het wetenschappelijk onderzoek. Als er vragen worden gesteld dan is het vooral over het toepassingsgebied en de wetenschappelijke methodologie van het onderzoek, maar minder over hoe met die resultaten wordt omgesprongen door of voor het brede publiek. Nochtans wordt het laatste decennium, sinds de ontwikkeling van een heuse erfgoedsector in Vlaanderen, in allerlei projecten of tijdens Erfgoeddag de ‘geschiedenis van onderuit’ voluit bedreven. De hamvraag hierbij is: wordt in de erfgoedsector de juiste methodologie gehanteerd én is er voldoende expertise aanwezig? Slaagt men erin om de verborgen en meerdere lagen van een verhaal naar boven te halen of blijft men steken in clichés? Enfin, stof tot discussie. Als je het mij vraagt is het moment aangebroken om, net zoals dit succesvol werd gedaan met de mondelinge geschiedenis, de methodologie van de 'history from below' diets te maken aan erfgoedprofessionals.

Bart De Nil
musea
history from below
sociale geschiedenis
Debat