Het geheugen is revolutionair
Over de gewezen Franse president François Mitterand (1916-1996) kan veel gezegd worden, ten goede zowel als ten kwade. Maar wat niemand zal betwisten, is zijn gave van het woord, en dan vooral zijn gevoel voor veelzeggende oneliners. Getuige daarvan onder meer zijn uitspraak: “La mémoire est révolutionnaire".
Het is Jacques Lang, minister van Cultuur tijdens de periode Mitterand, die soms naar deze uitspraak verwijst als argument voor de enorme inspanningen die hij als minister heeft geleverd voor de bewaring van het cultureel erfgoed in Frankrijk. Hij deed dat niet voor het cultureel erfgoed an sich, noch om een nostalgisch verlangen te bevredigen en al helemaal niet voor het verschaffen van een specifieke vreugde aan een select publiek. De verhalen, archieven, foto’s en objecten uit het verleden moesten dienen om het heden te veranderen en de toekomst vorm te geven. Cultureel erfgoed moet vanuit die gedachte dienen om een sociale rechtvaardigheid te helpen bewerkstellingen, maatschappelijk stappen vooruit te zetten, kwetsbare mensen te helpen of groepen te emanciperen. Of hij daarin geslaagd is, is een andere discussie. Maar het is, voor mij althans, een schone gedachte.
Laten we nog even Mitterand zelf aan het woord:
“De mon côté, lorsque qu'on me parle de référence à l'histoire, aussitôt il y a quelque chose qui s'émeut en moi parce que je ne pense pas que l'on puisse bâtir l'avenir dans l'ignorance du passé, et je me souviens d'avoir repris bien souvent cette formule que vous me pardonnerez de répéter : "la mémoire est révolutionnaire". C'est parce que l'on reste vraiment attaché à tout ce qui a été construit, fait, dessiné par nos pères, que nous avons quelque chance de changer le message et de préparer les temps qui commencent.” (François Mitterand, 16 juin 1993)
Foto: Jacques Lang. Wikimedia Commons, Guillaume Paumier, CC-BY-SA-2.5
Een blog in een reeks over het geheugen en herinneren:
