Dinsdagavond 31 oktober vernam ik op de trein van Antwerpen naar Gent het overlijden van Johan Taeldeman, 73 jaar oud. Echt verrast was ik niet, omdat ik wist dat Johan al een tijd sukkelde met zijn gezondheid. Hoe dan ook was het toch even slikken, omdat het nieuws van zijn overlijden herinneringen naar boven bracht aan de periode dat we samen werkten aan erfgoedprojecten in Oosterzele.

Dialecten, uiteraard

Voor heel wat mensen was Johan Taeldeman hét gezicht van de dialectologie in Vlaanderen. Zijn passie voor dialecten bepaalde voor een groot deel zijn carrière als professor Nederlands Taalkunde aan de Universiteit Gent. Zo bracht hij in 1979 samen met enkele collega’s het eerste woordenboek van de Vlaamse dialecten uit.

Niet gehinderd door het verzamelen van academische credits kon je hem overal tegen het lijf lopen: als gastspreker bij de voorstelling van het zoveelste lokaal dialectenwoordenboek of bij een lezing, als hij bijvoorbeeld voor een geboeid Davidsfondspubliek zijn mening gaf over taalvariaties en taalgebruik in Vlaanderen.

Door zijn vlotte omgang met de media en gevoel voor humor werd Taeldeman een veelgevraagde gast in praatprogramma’s, wanneer het ging over de Nederlandse taal en in het bijzonder over het taalgebruik, dat volgens hem achteruitging.

Lokaal erfgoedwerker

Ik ontmoette Johan voor de eerste maal in 1998 toen ik nog werkte voor de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde in Gent, waarvan hij lid was. Kort daarna verhuisde ik van Gent naar zijn woonplaats Oosterzele waar we elkaar vaker ontmoetten bij activiteiten die we met de cultuurraad organiseerden. Het viel mij op dat Johan, in de beste betekenis van het woord, een volksmens was. In tegenstelling tot het gros van zijn collega’s kon hij moeiteloos schakelen tussen een academische lezing en een geanimeerde babbel met Jan en alleman in een café.

Hij hapte direct toe toen we hem in 2004 vroegen om samen met enkele lokale erfgoedactoren de vzw Erfgoedhuis op te richten. Met onze vzw realiseerden we met Een gevleugelde liefhebberij. De wondere wereld van de duivensportcultuur een zeer ambitieus erfgoedproject waarin hij het dialectonderzoek voor zijn rekening nam. We hielpen mee aan de omvorming van een oude pastorij in Moortsele tot een heus erfgoedhuis dat nu onderdak biedt aan Erfgoedcel Viersprong en een intergemeentelijke onroerend-erfgoeddienst. Voor al dat werk én voor het toen nog nieuwe erfgoedhuisidee kregen we in 2007 de Provinciale Prijs Cultureel Erfgoed van de Provincie Oost-Vlaanderen. Na mijn vertrek naar buurgemeente Wetteren bleef Johan lokaal actief en werkte hij in 2011 nog mee aan een boek over het Oosterzeels dialect.

De lange avonden én nachten die ik samen met Johan en andere lokale erfgoedwerkers in Oosterzele heb doorgebracht zal ik altijd beschouwen als de meer memorabele momenten in mijn leven. Al was het maar door het feit dat ik toen Balegemse jenever heb leren drinken.

Op de foto ziet u Johan Taeldeman, met de grootste baard, geflankeerd v.l.n.r. door Erik Wille, Jacques Van Keymeulen en Tineke De Pauw bij de voorstelling van een dialectenwoordenboek van het Meetjeslands. Want ondanks dat hij zijn stek had gevonden in Balegem (deelgemeente van Oosterzele) bleef Taeldeman in hart en nieren verbonden aan Maldegem.