Naar een brandend actueel ambacht. Nieuwe impulsen voor het borgen van het kunstsmeden in Vlaanderen en Brussel

Het doel van dit project is stappen zetten om het kunstsmeden als ambacht in Vlaanderen en Brussel blijvend te borgen, zodat het ambacht met beide voeten in de 21ste eeuw staat en maatschappelijk verankerd is. Dit laat zich vertalen in drie concrete doelstellingen:

1) De plaats van het kunstsmeden garanderen in de huidige samenleving

2) De kennis en vaardigheden verbonden aan het ambacht (het immaterieel erfgoed van kunstsmeden) maatschappelijk verankeren

3) De meerwaarde opzoeken van het ambacht voor andere deelsectoren

Concreter:

1) Het kunstsmeden heeft zeker een plaats in onze huidige samenleving, maar de randvoorwaarden moeten natuurlijk gecreëerd worden opdat geïnteresseerden het ambacht kunnen uitoefenen. In het luik transmissie onderzoekt het project via een haalbaarheidsstudie de mogelijkheden om een open en participatief atelier in te richten, als creatieve ontmoetingsplek waar vakmannen kunnen smeden en waar bij uitbreiding workshops, initiaties, stages en masterclasses gegeven kunnen worden, en waar mogelijk ook andere ambachten uitgeoefend kunnen worden (een plek van cocreatie).

2) De kennis die bestaat rond het kunstsmeden, is zeer waardevol immaterieel cultureel erfgoed. Om dit maatschappelijk te verankeren, moet er meer worden ingezet op formele en informele opleidingen. In eerste instantie in de technische scholen via een bijkomend specialisatiejaar, maar vervolgens moeten er ook mogelijkheden worden gecreëerd om jongeren ervaring te laten opdoen op de werkvloer en om volwassenen aan te zetten om zich verder te specialiseren (in het kader van levenslang leren).

3) Het smeden is een ambacht dat niet enkel kan overleven door demonstraties van vakmannen op ambachtenmarkten. Het potentieel om uit te groeien tot een stevige niche in de creatieve industrie is zeker aanwezig, vooral in de wereld van restauratie en architectuur.

Projectresultaten

Het project is gestart in 2014 en hoopt drie fases af te ronden. Een laatste stand van zaken is terug te vinden op www.kunstsmeden.be. Hieronder volgt een beknopt overzicht:

Lopende acties:

1) In samenwerking met het Agentschap voor Kwaliteitszorg in Onderwijs en Vorming wordt een beroepskwalificatiedossierkunst-/siersmeden opgesteld. Een beroepskwalificatie geeft een overzicht van de competenties waarmee u een beroep kan uitoefenen.

2) In het tweede deel van de omgevingsanalyse van het kunstsmeden worden de bestaande opleidingen kunst-/siersmeden, en meer in het bijzonder de studenten die de opleiding volgen, via een enquête bevraagd. Het doel van de enquête is om een beeld te krijgen van de sterktes en zwaktes van de opleidingen. Er wordt bovendien gepolst naar de wenselijkheid en haalbaarheid om in Vlaanderen en Brussel een open atelier voor smeden op te richten.

3) In samenwerking met het Nederlandse Gilde voor Kunstsmeden (NGK) wordt een smeedmanifestatiegeorganiseerd waarin Belgische en Nederlandse smeden met elkaar in contact worden gebracht. Dit sensibiliseringsmoment zal uitmonden in een publieksmoment in 2015.

4) De mogelijkheden van Se-n-Se (Secundair na Secundair) worden in kaart gebracht met het oog op het aanbieden van een opleiding kunstsmeden in het dagonderwijs.

5) De ontwikkeling van een communicatie- en sensibiliseringsplan om het smeedambacht in een positiever daglicht te stellen, in samenwerking met Cats Communication. De ontwikkeling van een projectwebsite, met netwerkfunctie, maakt daar een onderdeel van uit.

6) Het begeleiden en initiëren van onderzoek over ambachten in het algemeen en het kunstsmeden in het bijzonder. Onderzoek in voorbereiding: a) de betekenis van kwaliteit in het ambacht? b) wat is een ambacht?

Afgeronde acties:

1) De kunstsmid in Vlaanderen. Omgevingsanalyse van een ambacht.

2) Verslag reflectiedag Toekomst van het kunstsmeden in Vlaanderen

3) Uitbouwen en het in kaart brengen van een netwerk van kunst-/siersmeden in Vlaanderen en Brusse

4) Bij SOFINA en de Koning Boudewijnstichting heeft het project de aanvraag “Virtuoos met Vuur!” ingediend om tijdens de zomermaanden van 2015, 2016 en 2017 internationale masterclasses te organiseren met buitenlandse meesters

5) Enquête over de opleidingen kunstsmeden in Vlaanderen en Brussel – aanzet tot collectieve atelierwerking

Partnerorganisaties

ETWIE vzw, tapis plein, CVAa, La Fonderie, het MOT en Origin

Leden stuurgroep

Joeri Januarius, Michel Mouton, Jorijn Neyrinck, Tijl Vereenooghe, Robin Engels, Steven De Waele, Sofie Decaigny, Pascal Majerus