• Concept
Het project behelsde een toptentoonstelling over een actueel onderwerp, namelijk wat betekent Europa voor ons vandaag? En wat zegt het verleden ons over Europa?
De tentoonstelling beoogde actuele, prangende vragen en discussie te stimuleren rond het ‘Idee Europa’; lokale, regionale, nationale en Europese identiteit; de rol van cultuur in het ‘Huis van Europa’ en het spanningsveld ‘Eenheid in Verscheidenheid’. Het project wilde een nieuwe kijk op Europa geven met als aanknopingspunt de erfenis van Karel de Grote van ruim duizend jaar geleden. Deze erfenis heeft tot op de huidige dag nog steeds actuele betekenis voor het Europese beleid. De iconische figuur van Karel de Grote, de moderne manier van tentoonstellingpresentatie en de bijdragen van andere landen van Europa boden aan deze tentoonstelling mogelijkheden om een breed publiek te bereiken, als eerste in Vlaanderen en daarna ver buiten de grenzen van België.

• Achtergrond
Op 28 januari 814 stierf Karel de Grote, een van de meest markante historische figuren van Europa. Bij het Verdrag van Verdun in 843 werd het rijk van Karel de Grote verdeeld onder zijn drie kleinzonen. Het Karolingische Europa werd opgesplitst in Francia Orientalis, het latere Duitsland, Francia Occidentalis, het latere Frankrijk en Francia Media, het Karolingische Middenrijk dat zich tussen beide machtsblokken in bevond. Die verdeling legde de grondslag voor het huidige Europa. Omdat de tentoonstelling juist de overbrugging van het Karolingische verleden tot nu wilde maken, werd dan ook als titel gekozen: “De erfenis van Karel de Grote 814-2014”.

De Europese middenstrook van Francia Media vormde zowat 1100 jaar geleden een centrale eenheid en strekte zich uit van de Noordzee tot de Middellandse Zee, van Friesland tot Vlaanderen, Italië, Slovenië en Kroatië. Het was de belangrijkste noord-zuidverbinding op het vlak van cultuur, communicatie, technologie en economie in het vroegmiddeleeuwse Europa. In deze transitzone werden de Romaanse, Germaanse en Slavische wereld met elkaar geconfronteerd, met als gevolg een grote culturele diversiteit die onder andere blijkt uit een rijke verscheidenheid van talen. Jammer genoeg bereikten ook nationalistische conflicten in dit gebied een dramatisch hoogtepunt in de 20ste eeuw.

Tot op de dag van vandaag is het historisch gebied van Francia Media van grote betekenis binnen Europa. Het wordt gekenmerkt door een intensieve verstedelijking, een grote culturele differentiatie en een sterk ontwikkeld bedrijfsleven. Hier ligt de economische ruggengraat van Europa. Het was ook hier dat na de Tweede Wereldoorlog de 'Europese Gedachte' werd gelanceerd. De landen die in 1957 het Verdrag van Rome ondertekenden, maakten alle geheel of gedeeltelijk deel uit van het Francia Mediagebied. De bestuurscentra van de Europese Unie, zoals Brussel, Straatsburg of Luxemburg, bevinden zich in het noordelijke gebied van Francia Media dat vroeger als Lotharingen bekend stond, het stamland van de Karolingers.

• Inhoud
Vertrekkend vanuit het Francia Mediagegeven werd de verscheidenheid van gemeenschappen duidelijk gemaakt door bijvoorbeeld te wijzen op de verschillen in geografie, klimatologie, landschap, politieke structuren, bestuurs- en taalgrenzen. Hiertoe was de blik niet enkel gericht op het eigenlijke Francia Mediagebied, maar werd ook een deel van Centraal-Europa bij het geheel betrokken.

De machthebbers van toen streefden naar meer eenheid in die sterk verschillende en van zichzelf bewuste gemeenschappen. Behalve hun bestuursbeleid gebruikten zij ook culturele hefbomen om toch een bepaalde 'samenhorigheid' te realiseren. Onder meer het gebruik van het Latijn als officiële taal, de verspreiding van het christendom als spirituele koepel van het maatschappelijk leven en het teruggrijpen naar de antieke cultuur als inspiratiebron voor artistieke verwezenlijkingen op diverse vlakken.

Hoe belangrijk het Francia Mediathema ook moge wezen, die historische fase alleen volstond uiteraard niet om de complexe impact van het Eenheid-Verscheidenheid-verleden op het huidige Europa begrijpelijk voor te stellen. Een contextduiding van wat er voor en na de Francia Mediaperiode (843-1033) gebeurde, was dan ook een vanzelfsprekende noodzaak.

• Uitwerking
De tentoonstelling was van hoge kwaliteit en impact. Hierbij werken de partners in het Europese project “Cradles of European Culture” (CEC) samen, niet alleen in conceptontwikkeling, maar ook bij de inhoudelijke uitwerking en het in bruikleen geven van topstukken en de logistiek. Dit maakt dat in totaal 9 Europese landen bij het tentoonstellingsproject zijn betrokken (Nederland, Duitsland, België, Frankrijk, Italië, Slovenië, Kroatië, Tsjechië en Slovakije). Het CEC-project biedt verder ook het  organisatorisch kader voor de tentoonstelling. Zo reist de tentoonstelling ook naar andere landen, zijn er kleinere educatieve tentoonstellingen op een aantal plekken in Europa te zien en sluiten de tentoonstelling en de sites langs de Francia Media erfgoedroute van het CEC-project op elkaar aan.

De tentoonstelling wordt feestelijk en met de nodige internationale media-aandacht op 9 mei 2014 – de Dag van Europa - geopend in het Provinciaal Erfgoedcentrum Ename. Ze liep t/m 30 november 2014.

o Catalogus
Bij de tentoonstelling hoorde een publicatie, een prachtig geïllustreerd boek dat de Europese geschiedenis benadert vanuit de invalshoeken die in bovengenoemde inhoudsstructuur werden aangeduid. De basisgegevens steunen op recent wetenschappelijk onderzoek.

o Francia Media Erfgoedroute
Ten slotte ontwikkelde het CEC-project een Europese "erfgoedroute Francia Media". Kernonderdelen van de tentoonstelling werden in de interpretatiecentra van erfgoedsites in negen andere Europese landen opgenomen. Hierdoor wordt gegarandeerd dat de resultaten van de tentoonstelling duurzaam verankerd blijven.