Spelen met erfgoed: Bokrijk vernieuwt Speelschuur en -tuin

Het Openluchtmuseum Bokrijk zit met 'bokrijk brandmerkt' (BKRK) volop in een vernieuwingsproces. In het verlengde van dit project kreeg nu ook de Speelschuur een volledige make-over. Bureau De Gouden Liniaal en vormgeefster Linde Hermans tekenden een eigentijdse architectuur en vormgeving uit voor de beleving van het spelerfgoed. De inhoudelijke conceptontwikkeling, die de brug slaat tussen spelen vandaag, gisteren en morgen, verliep in samenwerking met het Sportimonium, VlaS (Vlaamse Traditionele Sporten) en het Speelgoedmuseum Mechelen.

Eigentijdse architectuur en uitgebreid aanbod

De volkssportenschuur en -tuin die in 1995 in samenwerking met Sportimonium in Bokrijk werd ingericht, was na 20 jaar toe aan vernieuwing. Het inhoudelijk concept en de presentatie van het immaterieel cultureel erfgoed rond sport en spel werd uitgebreid van louter volkssporten uit Vlaanderen naar een mix van volkssporten, kinderspelen, gezelschapsspelen, herbergspelen … met links naar de hedendaagse spelbeleving.

Samen met Bureau De Gouden Liniaal tekende Bokrijk een eigentijdse architectuur en vormgeving uit voor de speelsite. De traditionele spelmeubels werden gerestyled. Natuurlijke materialen als hout en leder voeren de boventoon, een knipoog naar het vakmanschap waar Bokrijk volop op inzet.

Het aanbod van volkssporten als kegelen, beugelen, of krulbollen is verhoogd en uitgebreid met kinderspelen als hinkelen, tollen, reeplopen of bikkelen. Nieuwe technieken actualiseren de spelbeleving: het koppelen van een stappenteller aan het steltlopen, het projecteren van de snelheid van een sjoelschijf, de eigen trekkracht vergelijken met paardenkracht of armworstelen. In totaal kan de bezoeker kiezen uit 34 spelen. De overdracht van de spelregels verloopt via geïllustreerde tekstpanelen en een scorekaart in de vorm van een postkaart. Blikvanger en metafoor voor spel en beweging zijn de knikkerbaan naar model van een Rube Goldberg Machine en een film gerealiseerd door de Audio Visuele Studio van de provincie Limburg.

Sport en spel, een lange traditie

De werking rond het immaterieel cultureel erfgoed (ICE) van sport en spel in het Openluchtmuseum ging in 1979 van start met de tentoonstelling over ‘Volkssporten en kinderspelen in Vlaanderen’, die door de toenmalige Vlaamse Volkssportcentrale (het huidige Sportimonium) in Bokrijk werd opgezet. De bol ging aan het rollen. Sindsdien is het thema traditioneel spel als facet van het dagelijks leven niet meer weg te denken uit de publiekswerking van Bokrijk.

Het wetenschappelijk onderzoek van Sportimonium (door UNESCO in 2011 met de werking rond ludodiversiteit opgenomen in het ‘Register van Goede Praktijken en Programma’s’) lag aan de basis van de verdere uitwerking van de volkssportinfrastructuur en de afgeleide programma’s. Samen met VlaS (Vlaamse traditionele Sporten) biedt Bokrijk aan de erfgoedgemeenschap van nog actieve volkssportclubs een platform op publieksevenementen als Menselijke Schatten (2010) en de jaarlijkse Bokrijkspelen, onderdeel van de Bokrijkdagen. Bokrijk neemt hierbij haar rol op om als UNESCO geaccrediteerde instelling voor ICE borgingsacties voor het spelerfgoed op touw te zetten.