Zet op Erfgoeddag de rituelen van jeugdbewegingen in de kijker
Een vierkantsformatie als beginmoment, een spel dat al jaren wordt gespeeld, bijnamen of totems geven en typische uitdrukkingen gebruiken die buitenstaanders niet begrijpen, nieuwe leden welkom heten en afscheid nemen van de oudsten, bepaalde stap-, nazing- en uitbeeldliedjes zingen, enzovoort. De wekelijkse ontmoetingen van jeugdbewegingen zitten vol ‘klassiekers’, rituelen die zovele leden voordeden en velen na hen nog zullen voortzetten.
Ook op kampen van de jeugdbeweging vinden we rituelen terug. Het gerecht dat elk jaar opnieuw het kamp compleet maakt, de liedjes die worden gezongen bij het kampvuur, een groet of ritueel om wakker te worden, liedjes zingen voor het eten, het eigen kampmeubilair en de ‘hudo’ sjorren …
Zet deze jeugdbewegingsrituelen in de kijker tijdens je erfgoeddagactiviteit. Spreek als lokale erfgoedorganisatie de jeugdbewegingen uit je werkgebied aan om samen rond hun rituelen een Erfgoeddagactiviteit te organiseren.
Hieronder lees je enkele inspirerende tips en voorbeelden voor mogelijke activiteiten rond dit thema. En het leuke aan onderstaande tips is dat je de jeugdbewegingen en hun achterban ook effectief betrekt.
- Maak een tentoonstelling over kamptradities van jeugdbeweging en hang het verzamelde materiaal met wasdraden op aan een gesjorde constructie.
Bij Scouts Ten Berg is het een kunst om telkens een andere hudo te bouwen. Een leuk idee is bijvoorbeeld om een hudo ter plaatse te bouwen en alle foto’s en hudo-boeken van vroeger aan en rond deze hudo te presenteren. Naar aanleiding van 50 jaar KSA Herdersem sjorden ze een heuse tentoonstelling bijeen (zie foto's op pag. 9).
- Hou een opendozendag over de leukste jeugdbewegingstradities. Geef alle leden of leiding van de jeugdbeweging een doos en een kaartje met een vraag erop geven. De bedoeling is dat zij het antwoord op de vraag uitwerken in een kijkdoos. Met kopies van oude foto’s, voorwerpen en teksten gaan ze aan de slag. Voorbeeldvragen zijn: Wat is volgens jou onze leukste traditie op kamp? Wat is volgens jou onze oudste traditie? Wat doen we elk jaar opnieuw? Wat is ons leukste spel dat we jaar na jaar steeds opnieuw spelen? Je kan er ook voor kiezen om samen met de leiding de leukste en oudste tradities te selecteren en elke leeftijdsgroep een doos laten maken over één traditie. Ook creatieve oud-leiding kan natuurlijk ingeschakeld worden.
- Je kan een tentoonstelling over de leukste rituelen van de jeugdbeweging ook presenteren in geverfde kringloopwinkelmeubels of in kleurrijke zelfgeknutselde kaders. In elke lade van een ladekast kan je bijvoorbeeld een ander aspect van een ritueel uit de doeken doen.
- Zoek je nog een locatie voor je activiteit? Misschien is het lokaal van de jeugdbeweging hier wel voor geschikt. Of je kan de tenten van de jeugdbeweging opzetten en inkleden als tentoonstellingsruimten waarbij je bijvoorbeeld in elke tent een andere traditie aan bod laat komen.
- Roep vroegere leden van de muziekkapel, vendelgroep of wimpelgroep van de jeugdbeweging op om samen met de huidige leden op te treden. Koppel er een kleine voordracht of tentoonstelling aan over het verleden van deze traditie.
- Speel samen met oud-leiding, oud-leden en huidige leden en leiding het favoriete spel dat al jaren meegaat in de jeugdbeweging. Interview vooraf enkele oud-leiders over dit spel en toon op Erfgoeddag enkele fragmenten van deze interviews samen met enkele spelattributen en foto’s uit het verleden en heden.
- Koppel aan één van bovenstaande activiteiten een ‘museum voor één dag’. Je kan immers ook een tentoonstelling organiseren door een oproep te lanceren bij leden, leiding, kookploegen en oud-leiding van de jeugdbeweging. Stuur een feestelijke uitnodiging naar al deze mensen en vraag hen of ze op Erfgoeddag naar het jeugdbewegingslokaal willen komen en iets wat een leuke of oude traditie van je jeugdbeweging illustreert willen meebrengen. Geef enkele voorbeelden: een foto, het recept van het kampgerecht, een fluit of leidingsbelofte... Voorzie invulkaartjes om hun naam, leidingsjaren, wat ze meebrachten, wat het ritueel voor hen betekende en waarom ze het ritueel in stand willen houden te noteren. Organiseer op het einde van de dag een ‘plechtige’ opening met een receptie en toespraken. Neem zeker een foto van elk voorwerp en het bijhorend verhaal. Nadien kan je deze in een museumkrantje of op je website bundelen.
- Heeft de jeugdbeweging ook een traditioneel kampgerecht dat al jaren meegaat? Maak het gerecht klaar en stel het tentoon in een openstaande oude frigo. Vul de frigo aan met foto’s uit de oude doos en het ‘authentieke’ recept. Laat getuigenissen van leiders en leden over dit favoriete gerecht horen door een mp3-speler met houder achterin de ijskast te plaatsen.
Nog meer inspiratie kan je op doen op de facebookpagina van 'de leukste jeugdbewegingstraditie'. Meer tips i.v.m. erfgoedtentoonstellingen en erfgoedactiviteiten voor jeugdbewegingen lees je in de brochure 'Jeugdbewegingen en erfgoed'.
Wil ook jij de tradities en rituelen van jeugdbwegingen op Erfgoeddag in de kijker plaatsen? Vergeet dan niet om je activiteit uiterlijk op zondag 17 januari 2016 in te schrijven via www.erfgoeddag.be/inschrijving. Veel succes!
tekst: met dank aan Daphné Maes, consulent bij Heemkunde Vlaanderen
foto: Chiro Stokkel
