“Zonderlinge plaatsen zijn er, zonderlinge breinen, zonderlinge regionen van de geest, hoog en armoedig. Aan de periferie van de grote steden, waar de lantaars spaarzamer worden en de politieagenten met zijn tweeën lopen, moet je in de huizen naar boven gaan tot je niet meer verder kunt, tot aan de schuin aflopende dakkamertjes, waar jonge bleke genieën, misdadigers van de droom, met gekruiste armen broedend voor zich uit staren, tot aan goedkope en veelzeggend aangeklede ateliers, waar eenzame, opstandige en innerlijk verscheurde kunstenaars hongerig en trots in wolken sigarettenrook met nieuwe en wilde idealen worstelen. Hier is het einde, het ijs, de zuiverheid en het niets. Hier geldt geen verdrag, geen concessie, geen toegeeflijkheid, geen maat en geen waarde. Hier is de lucht zo ijl en puur dat de miasma’s van het leven niet meer gedijen. Hier heerst de eigenzinnigheid, de laatste consequentie, het vertwijfeld tronende ik, de vrijheid, de waanzin en de dood…”

Zo begint het verhaal  uit 1904 Bij de profeet van de Duitse auteur Thomas Mann. In zijn vroege verhalen schetst hij verschillende  overtuigende portretten van een type dat rond de vorige eeuwwende veel voorkwam: de apocalyptische profeet. Bovenstaan citaat is dan ook een ironische ode aan de artistieke megalomanie.

In de literatuurgeschiedenis duiken wel ook meer ‘profeten’, ‘megalomanen’  en zogezegd historische personages op, die al dan niet gefingeerde plaatsen verzonnen. Beroemd zijn Robinson Crusoe (Defoe), Das Abenteur des Baron Münchhausen (Bürger), Kater Schnurr (Hoffman), Il promesi Sposi (Manzoni) en The Castle of Otranto (Walpole). Elk van deze verhalen waren volgens hun auteurs gebaseerd op authentieke aantekeningen of kronieken, al werd dat veelal een knipoogje gesignaleerd. Walpoles werk uit 1764 was zogezegd gebaseerd op een middeleeuwse kroniek. Hetzelfde verhaal bij de fameuze Fingal, een verhalenbundel van de Keltische bard Ossian. In werkelijkheid werden ze  geschreven (en dus niet vertaald uit een oude, Schots-Keltische ‘gedichtenbundel’) door de Schotse dichter  James Mac Pherson (1762).

Leestip: MANN (Thomas), "Bij de profeet", in: Tonio Kröger en andere verhalen, Amsterdam, Athenaeum - Polak & Van Gennep, 1988, p. 120