Hoe betrek ik nieuwkomers bij mijn werking als kunst-, cultuur-, of jeugdorganisatie? Hoe bereik ik hen? Op welke manier pak ik het het best aan? Waar moet ik rekening mee houden? Wie zijn de partners in mijn regio? In maart organiseerden de steunpunten samen met het departement CJM en het Agentschap Integratie en Inburgering drie info- en onmoetingsmomenten (Antwerpen, Gent en Leuven) over werken met en voor vluchtelingen in kunst, cultuur en jeugdwerk. Naast info over het statuut en de juridische en sociale rechten van mensen op de vlucht, werden er heel wat praktijkervaringen gedeeld en tips en tricks uitgewisseld.µ

België barst niet

Het Global Trendsrapport van UNHCR geeft aan dat tegen het eind van 2016 65,3 miljoen mensen wereldwijd op de vlucht zijn ten gevolge van vervolging, conflict, schending van de mensenrechten enzoverder. Cijfers geven aan dat de meeste vluchtelingen opgevangen worden door de buurlanden van de  herkomstlanden. Libanon, Turkije, Jordanië, Tjaad ... het zijn landen die de top 10 halen van landen die het grootste aantal vluchtelingen opvangen, ook wanneer we het afstemmen op het aantal vluchtelingen per 1.000 inwoners. België komt niet voor in die top 10.

Asielzoeker? Vluchteling? Subsidiair beschermde? Nieuwkomers?

Loopt u verloren in de terminologie? Vluchtelingenwerk Vlaanderen legt u in de brochure ‘Wat is een Vluchteling?’ in heldere taal uit wat het verschil is tussen een asielzoeker, een vluchteling en een subsidiair beschermde en geeft inzicht in de asielprocedure en de daaraan gekoppelde wetgeving.

Informeer u over de leefwereld

Noden van mensen op de vlucht veranderen mee naargelang hun statuut. Kennis van de situatie waarin nieuwkomers zich bevinden, helpt u om een project beter af te stemmen op hun noden, mogelijkheden en verwachtingspatronen. Informeer u over het traject, het statuut en de sociale rechten van mensen op de vlucht.

Werk niet enkel voor vluchtelingen maar ook met hen

Als u iets wil doen voor vluchtelingen doe het dan met hen, betrek hen van bij het begin in het project, niet alleen voor de uitvoering ervan, maar ook in het voortraject. Als u een project opzet dat tegemoet wil komen aan hun noden, voer dan vooraf het gesprek met hen om te bepalen of u de juiste inschattingen maakt. Leven de noden die u detecteert ook werkelijk bij hen?

Allo contact?

Er zijn heel wat organisaties die u kunnen helpen bij het betrekken van asielzoekers en vluchtelingen bij uw werking of project. Partners in de regionale opvangcentra en OCMW’s, maar ook initiatieven door, voor en met vluchtelingen hebben vaak een goed zicht op de noden van de nieuwkomers waar zij mee in contact staan. Vaak kunnen zij ook een rol als brugfiguur opnemen.

Elk statuut zijn sociale rechten

Asielzoeker, erkend vluchteling, subsidiair beschermde ... mensen op de vlucht doorlopen een parcours waarbij ze naargelang hun situatie een specifiek juridisch statuut toegekend krijgen waaraan al dan niet bepaalde sociale rechten en plichten verbonden zijn. Een overzicht van de sociale rechten voor asielzoekers, vluchtelingen en subsidiair beschermden vindt u in de presentatie van het Agentschap Integratie en Inburgering.

Elk statuut zijn noden

Kennis van de situatie waarin mensen op de vlucht zich bevinden, helpt u om een project beter af te stemmen op hun noden, mogelijkheden en verwachtingspatronen.

Vaak komen mensen na een lange reis aan in een land zonder kennis van de levensomstandigheden en de leefregels in het land. Hun eerste bekommernis is een woonst, voeding en toegang tot medische zorg ( bed - bad  -  brood). Hiervoor kunnen ze in eerste instantie beroep doen op opvangcentra die overal in Vlaanderen werden neergepoot. In de periode dat het dossier behandeld wordt, brengen nieuwkomers heel wat tijd wachtend door in een opvangcentrum. Het is een onzeker situatie, waarbij niemand zeker weet hoe lang het wachten duurt en hoe hun toekomst eruit zal zien. Activiteiten die op dat moment andere perspectieven openen zijn in deze onzekere periode meer dan welkom. Eens de asielzoeker erkend wordt als vluchteling, heeft hij slechts enkele maanden om een geschikte woonplaats te zoeken in de markt van de private huisvesting. Onderdak vinden wordt dan een topprioriteit. Mensen die het asiel geweigerd wordt, hebben geen recht meer op materiële opvang en moeten ons land verlaten. Vaak trekken ze naar een van de buurlanden of blijven ze illegaal in ons land.

Taal hoeft geen probleem te zijn

Vaak is het zo dat nieuwkomers meer talen spreken dan wijzelf. Heel wat nieuwkomers spreken vlot Engels. Informatie over communiceren met anderstaligen vindt u in de presentatie van het Agentschap Integratie en Inburgering.

Erkent u de taal die de persoon voor u spreekt, niet? Dan kan de talenposter hulp bieden.

Vrijwillig aan de slag mag

Asielzoekers, erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden mogen tewerkgesteld worden als vrijwilliger binnen kunst-, cultuur- en jeugdorganisaties. De verloning gebeurt dan vaak via een vrijwilligersvergoeding. Afhankelijk van hun statuut moet dit gemeld worden aan de opvangstructuur of het OCMW. Indien de persoon recht heeft op een werkloosheidsuitkering, dient een navraag te gebeuren bij RVA. VDAB voorziet in een aangepaste dienstverlening bij het aanwerven en tewerkstellen van mensen op de vlucht.

Flexibel zijn

Blijf als organisatie open en flexibel. Hou rekening met de veranderende levensomstandigheden waar nieuwkomers mee te maken hebben en ga in dialoog. Artistieke, culturele en andere activiteiten die nieuwkomers betrekken op het culturele en sociale leven helpen om sneller de weg te vinden, contacten te leggen en u  thuis te voelen op een nieuwe plek.

Wie doet wat?  -  Do it together!

Een volledig overzicht geven van alle initiatieven die tijdens de drie momenten de revue passeerden is door de veelheid aan initiatieven onbegonnen werk.

Meer info:

• Kunsten: sofie@kunsten.be
• Sociaal Cultureel Werk: bea.elskens@socius.be
• Jeugd: sien.wollaert@ambrassade.be
• Cultureel erfgoed: katrijn.dhamers@faro.be

Het info- en ontmoetingsmoment Kunst, Cultuur en Jeugdwerk voor vluchtelingen is een initiatief van de steunpunten FARO, Socius, De Ambrassade en Kunstenpunt i.s.m. het departement Cultuur, Jeugd en Media en het Agentschap Integratie en Inburgering.