Dankzij een schenking van de vzw Maria-Elisabeth Belpaire kon de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience eind vorige week een belangrijk handschrift toevoegen aan haar collectie. Het 300 jaar oude manuscript van kanunnik Petrus Henricus Goos schetst de levensverhalen van de bisschoppen van Antwerpen en van tal van andere geestelijken, en geeft zo een fascinerend overzicht van de geschiedenis van Antwerpen.

Omvangrijke en gedetailleerde geschiedenis

Petrus Henricus Goos (gestorven in 1725) was eerst verbonden aan de Sint-Jacobskerk in Antwerpen en vervolgens aan de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Omstreeks 1710 begon hij te werken aan een omvangrijke geschiedenis van het bisdom Antwerpen in de zestiende en de zeventiende eeuw. Toen hij tien jaar later klaar was bedroeg het handschrift twee dikke boekdelen van ongeveer 60 bij 45 cm groot. De Latijnse tekst geeft de levensverhalen van de achtereenvolgende bisschoppen van Antwerpen en van tal van andere geestelijken weer en geeft zo een overzicht van de kerkelijke geschiedenis van Antwerpen.

Het werk is prachtig versierd met tekeningen en verbluffende illustraties: naast wapenschilden en portretten van de bisschoppen zien we onder andere een binnenzicht van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en een groot zicht op de Lange Nieuwstraat, met de zuidgevel en het kerkhof van de Sint-Jacobskerk. Ook van andere kerken zijn er, in kleiner formaat, afbeeldingen of plattegronden opgenomen.

Spectaculair zijn de uiterst gedetailleerde kaarten van de parochies binnen de stad Antwerpen. Daarop worden, naast het stratenplan, kleine plattegronden van verschillende religieuze instellingen weergegeven. Het is de enige bekende, eigentijdse kaart waarop de grenzen van de verschillende Antwerpse parochies worden weergegeven. Het boek eindigt met een hoofdstuk over het bisdom Antwerpen: Petrus Goos liet het hele grondgebied, dat grotendeels overeenkomt met dat van de huidige provincie Antwerpen, opmeten door de Franse ingenieur Pierre Ricquier. Het boek bevat onder andere ook een, helaas licht beschadigde, tekening van de priorij van Nazareth in Lier.

Ook digitaal beschikbaar

Op donderdag 9 februari overhandigde de vzw Maria-Elisabeth Belpaire het handschrift aan schepen Caroline Bastiaens. Daarna werd het veilig opgeborgen in het geklimatiseerde preciosamagazijn van de Consciencebibliotheek. Het eerste deel van het handschrift is gedigitaliseerd en is zo wereldwijd beschikbaar voor onderzoek, of gewoon om te doorbladeren en te genieten van de prachtige afbeeldingen.

In de bijgevoegde reportage van ATV, uitgezonden op 9 februari, ontdekt u waarom dit handschrift zo bijzonder is.

Op de foto: De Lange Nieuwstraat in de richting van de kathedraal, en de zuidelijke kant van de Sint-Jacobskerk

Bron: Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience