Onderzoeksverblijf in het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis in Den Haag

Het RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis in Den Haag is het belangrijkste documentatie centrum ter wereld voor de Nederlandse kunstgeschiedenis. Het is, met zijn unieke archieven, documentatie- en fotomateriaal en onuitputtelijke kunsthistorische bibliotheek het walhalla voor iedere kunsthistoricus/a die zich met de kunst uit de Lage Landen bezighoudt. Virginie D’haene is als assistent-conservator van het Groeningemuseum verantwoordelijk voor de kunstwerken op papier die bewaard worden in het Prentenkabinet. Als wetenschappelijk medewerker is ze verbonden aan het Vlaams Onderzoekscentrum voor de Kunst in de Bourgondische Nederlanden (Kenniscentrum vzw) en doet ze onderzoek naar de teken- en prentkunst in de 16de-eeuwse Nederlanden. In december 2016 verbleef ze gedurende één week in Den Haag voor opzoekingen in het RKD in het kader van de nieuwe tekeningencatalogus van het Groeningemuseum. Ze maakte van haar verblijf in Nederland ook gebruik om enkele voor haar vakgebied relevante tentoonstellingen in Nederland te bezoeken, met name Renaissance in Teylers in Haarlem en Hercules Seghers in het Rijksmuseum te Amsterdam.

Projectresultaten

De nieuwe catalogus die in het Groeningemuseum wordt voorbereid, zal een selectie omvatten van de 45 mooiste 16de- en 17de-eeuwse tekeningen uit de collectie. Het gaat om een keuze van internationale bladen vervaardigd in de Lage Landen, Frankrijk en Italië. Van verschillende tekeningen is de auteur nog onzeker en / of de functie ongekend. Een voorafgaande, grondige literatuur- en objectstudie moet deze onzekerheden trachten op te helderen en de ontstaanscontext van de tekeningen kaderen. Het RKD is de ideale locatie voor een dergelijke studie. Zijn belangrijkste troef zijn de meterslange rijen dozen met afbeeldingen van kunstwerken, geordend op eeuw, kunstenaar en thema. Het zijn afbeeldingen van schilderijen, prenten en tekeningen uit openbare instellingen zoals musea, maar ook uit minder toegankelijke collecties, zoals particuliere verzamelingen of veilinghuizen. Naast het feit dat deze documentatiedozen een exhaustief overzicht geven van een kunstenaars oeuvre, bieden ze – met een beetje geluk – de kans om nog niet gepubliceerde kunstwerken te ‘ontdekken’ die relevant zijn voor het onderzoek in kwestie – in dit geval de tekeningen van het Groeningemuseum.

Oude tekenkunst is in België een niet al te populaire specialisatie. Het verzamelen van desbetreffende vakliteratuur is daarom vaak een opgave. Inzake de tekenkunst in de Nederlanden kan men terecht bij de uitstekende bibliotheek van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, maar voor de tekenkunst uit andere contreien is ook daar het aanbod beperkt. Hier speelt het RKD zijn andere belangrijke troefkaart uit, namelijk zijn fantastische bibliotheek, voorzien van literatuur die niet alleen betrekking heeft tot de kunst uit de Nederlanden, maar ook uit andere Europese contreien, zoals Frankrijk, Duitsland of Italië.

Door deze schat aan afbeeldingen en rijkdom aan boeken is het RKD de ideale plek om opzoekingen te doen naar 16de- en 17de-eeuwse internationale tekenpraktijken. En om er een week lang door te werken, zonder te worden onderbroken door de beslommeringen die de dagelijkse museumwerking met zich meebrengt.

Het bezoek aan de tentoonstellingen in Haarlem en Amsterdam waren ten slotte een nuttig en inspirerend addendum op het verblijf in Den Haag. In het Teylersmuseum werden de 16de-eeuwse tekeningen uit de Lage Landen uit de collectie getoond, naar aanleiding van het verschijnen van de nieuwe collectiecatalogus. Qua onderwerp en in opzet sloot deze tentoonstelling met andere woorden nauw aan met het tekeningenproject in het Groeningemuseum. Het bezoek werkte daarom niet alleen inspirerend inzake opzet, uitvoering en scenografie, maar ook op inhoudelijk vlak: van verschillende kunstenaars wiens oeuvre werd getoond, worden ook in het Groeningemuseum tekeningen bewaard. Het bood daarom een unieke gelegenheid om visuele observaties te maken en tekenstijlen te vergelijken. Hercules Seghers, het onderwerp van de tentoonstelling in het Rijksmuseum, was een vernieuwende en erg experimentele prentmaker in het 17de-eeuwse Nederland. De presentatie was dan ook een lust voor het oog van al wie zich in het medium van de prentkunst verdiept: verfrissend om te zien hoe verbazingwekkend inventief een kunstenaar uit die periode omsprong met allerhande prenttechnieken, en inspirerend om kennis te maken met de (steeds) innovatieve scenografie en informatieverstrekking van het Rijksmuseum.

De concrete resultaten van dit onderzoeksverblijf zullen worden verwerkt in de Engelstalige catalogus European Master Drawings from the Groeningemuseum (werktitel) die normaal gezien in het najaar van 2017 verschijnt. Naar aanleiding van het verschijnen van deze publicatie zullen de tekeningen ook getoond worden in het Arentshuis (Groeningemuseum).

Praktische info

Looptijd van
Organisatienaam
Kenniscentrum vzw / Musea Brugge
Contactpersoon
Virginie D’haene
Adres
Dijver 12 8000 Brugge
Telefoon
+32 50 44 87 81
Financieringsbron(nen)

Kenniscentrum vzw ontving voor dit onderzoeksverblijf een subsidie van 600 euro. Dit werd gebruikt voor reis- en verblijfskosten.