Het project ‘Mercator Digitaal’ (als voornaamste bijdrage vanuit de stad Sint-Niklaas aan het feestjaar 2012) legt vooral nadruk op het werk en de verwezenlijkingen van Mercator. Twee evenementen staan centraal:

1.1. Een tentoonstelling ‘Mercator Digitaal’ wordt in een moderne tentoonstellingszaal van 645 m² gepland van zondag 04 maart 2012 tot zondag 26 augustus 2012. De tentoonstelling richt zich tot een breed publiek uit het Nederlandse taalgebied.

1.2. Daarnaast wordt er om het feestjaar meer internationale uitstraling te verlenen een congres over historische cartografie ‘Mercator Revisited’ georganiseerd van 25 tot 27 april 2012. Het congres zal op de eerste plaats een academisch publiek aanspreken en wil een gedegen wetenschappelijk luik vormen als aanvulling op de geplande tentoonstelling. Met luik voor regionale erfgoedwerkers op zaterdag 28 april 2012.

Een tentoonstelling ‘Mercator Digitaal’ wordt gepland van zondag 04 maart 2012 tot zondag 26 augustus 2012. Mercator Digitaal vindt plaats in een moderne tentoonstellingszaal van 645 m² in het stadscentrum (binnengebied site Zwijgershoek). De tentoonstelling richt zich tot een breed publiek uit het Nederlandse taalgebied. In 1994 werd de vierhonderdste verjaardag van de sterfdatum van Gerardus Mercator herdacht met onder meer de herinrichting van het Mercatormuseum. Vooral de schatkamer met unieke atlassen en 2 globes vormt het pronkstuk van deze realisatie. Intussen zijn we 2 decennia verder en leven wij in een maatschappij waarin digitale elementen en multimedia doorgedrongen zijn tot de dagdagelijkse leefwereld. Om Mercator opnieuw onder de aandacht te brengen van een breed publiek wordt een didactisch-populariserende tentoonstelling over het cartografisch werk van Mercator gepland, maar wel gegoten in een digitale context. Met andere woorden, door het digitaal te presenteren wordt het historische erfgoed in een zeer herkenbare (en bij momenten intrigerende) context van vandaag gegoten. In 7 digitale kiosken worden er telkens andere objecten van Mercator of aspecten van de toenmalige cartografie in een digitale toepassing gepresenteerd. De kiosken worden opgebouwd als halfopen boxen in de ruimte. In de kiosken wordt gewerkt met projectie, computeranimatie, audio en video.

Tentoonstellingsplan: 

Opstelling van originele objecten

In de galerij (lange doorgang tussen kleine en grote zaal) wordt een selectie van originele objecten van de hand van Mercator in de vitrines gepresenteerd en van toegankelijke informatie voorzien.

•  de aardglobe (1541)
• de hemelglobe (1551) (beiden gepresenteerd in hun huidige vitrines)
• de atlas ‘Cl. Ptolemaei Alexandrini Geographiae libri octo ‘ (1584)
• de atlas ‘Galliae tabulae geographicae’ (1585)
• de atlas’ sive cosmographicae meditationes de fabrica mvndi et fabricati figvra Gerarde Mercatore Rupelmundano’ (1595)
• de ‘Atlas sive Cosmographicae meditationes de fabrica mvndi et fabricati figvra’ (1602)
• de atlas ‘Claudii Ptolemaei Alexandrini geographiae libri octo Graeco-Latini’ (1605)
• een chronologie: ‘Chronologia hoc est temporum demonstratio exactissima ab initio mundi, …’ (1569)
• de ‘Atlas sive cosmographicae meditationes de fabrica mvndi et fabricati figvra...’ (1607)
• de ‘Atlas sive cosmographicae meditationes de fabrica mundi et fabricati figura Denuo auctus - Editio quarta Denuo auctus’ (1619)
• de ‘Atlas novus sive descriptio geographica totius orbis terrarum…’ (1638)
• de ‘Atlas sive cosmographicae meditationes de Fabrica mundi et fabricati figura.  De nova multis in locis mendatus novisque tabulis auctus.  Studio Judoci Hondii’ (1632).
• …

Digitale kiosken

Aardglobe (1541)

 Concept: computeranimatie: duurtijd 10’

Dit is het eerste element van de tentoonstelling. Deze kiosk wordt ook direct bij het binnenkomen in de zaal gepresenteerd. Via een 3D-videoprojectie wordt ingezoomd op de details van de rond haar as roterende aardglobe van Mercator. Met een algemene toelichting over iconografie (welke elementen bevatten een 16^de eeuwse kaart (opdracht, windroos, …) welke continenten, bekende versus onbekende streken, enz.) en de diverse bronnen van Mercator.

 Hemelglobe (1551)

 Concept: dome projectie

Deze toepassing wordt het centrale aandachtspunt in de tentoonstelling en wil het publiek op een aanschouwelijke manier kennis laten maken met de hemelglobe van Mercator. Er wordt in het centraal gedeelte een koepel van 6m doorsnede aan een draagstructuur opgehangen. Beurtelings wordt er via projectie de noordelijke en zuidelijke helft van de sterrenhemel met sterrenbeelden in getoond. De beweging van de sterrenhemel wordt gesuggereerd alsof men in een historisch planetarium plaatsneemt. De 51 sterrenbeelden lichten op als ze een meridiaan passeren. Tegenover de hemelsfeer in de lucht, bevindt zich een reproductie van een 16^de eeuwse windroos op de grond. Via panelen met foto’s en teksten wordt duiding gegeven bij de oriëntatie op zee op de sterrenhemel, de astronomie (Mercators aanzet tot een kosmografisch werk met o.m. de Chronologia gebaseerd op astronomische gegevens), uitloper naar de astrologie.

 Koers volgen

Concept: computeranimatie en video: duurtijd 20’

De Mercatorprojectie vond een belangrijke toepassing in de zeevaart die op het einde van de 16^de eeuw met de ontdekkingen een enorme expansie kende. In een animatie zien we een 16^de eeuwse zeevaarder die van A naar B wil (we tonen een gekleurde kaart waarop alleen zee en continent te zien is). In een videoprojectie wordt de link naar de navigatie van vandaag gelegd: videoreportage van schip op zee waarbij kaart met Mercatorprojectie nog steeds een rol speelt in de navigatie.  

 Kaart van Vlaanderen (1540)

 Concept: interactieve toepassing op aanraakschermen

Op drie interactieve toepassingen met aanraakschermen en repeatprojecties op scherm kan het publiek zelf georefereren. (historische lagen van kaarten en foto’s op elkaar plaatsen) Deze kiosk wil het publiek leren dat de Kaart van Vlaanderen (1540), waarschijnlijk gemaakt op basis van landopmetingen door Jacob van Deventer, bijzonder accuraat was. Vergeleken met een hedendaagse topografische kaart vertoont de Vlaanderenkaart van Mercator slechts 3,4% verschil in afstanden en 2°20’ in hoeken. Deze kiosk wil de bezoeker kennis laten maken met de evolutie van het landschap door verstedelijking en industrialisering door de eeuwen heen, en dit in zes vooraf afgebakende regio’s: het havengebied van Antwerpen, het centrum van Gent als grootstad, Sint-Niklaas (illustratie van verstedelijking van het platteland tot centrumstad),  Oostende ( kustregio), typisch Vlaamse lintbebouwing (straatdorpen  Lovendegem - Zomergem) en een typisch landelijk gebleven gebied (De Moeren in de Westhoek aan de Franse grens);

Volgende verschillende lagen worden opgebouwd: kaarten van eind 16^de – 17^de eeuw, de Kabinetskaart Ferraris (1771-1778), de kaart Philippe Vandermaelen (1825),  de vierkleurige basiskaart van België 1:20.000 (1860), eerste luchtfoto (1945-1950), recente luchtfoto (2010-2011), recente topografische kaart (2010-2011). Het aanleveren van het digitale materiaal gebeurt door nieuwe projectpartners de Koninklijke Bibliotheek van België, het Nationaal Geografisch Instituut (inclusief Cartesiusproject) en de firma Aerodata Surveys (recente luchtfoto’s).

Kaart van Europa (1572)

 Concept: computeranimatie en videoprojectie: duurtijd 15’

Op een scherm in een box worden via het ‘route you’-principe de routes uit het leven van Mercator met bezienswaardigheden die er nog zijn uit Mercator’s tijd (of vroeger) geprojecteerd. De projectie gebeurt op de Europakaart (1572) van Mercator. Steden die een rol speelden in het leven van Mercator zijn: Gangelt (Kleve), Rupelmonde, ’s Hertogenbosch, Leuven, Antwerpen en Duisburg aan de Rijn. Bij dezelfde kiosk komt er via hologramprojectie een acteur aan het woord die in de huid van Mercator kruipt en zijn verhaal van leven en werk doet.

 De cartografische connectie

Concept: computeranimatie: duurtijd 15’

Geen tentoonstelling over Mercator zonder te spreken over zijn tijdgenoten die als opdrachtgever, mathematicus, cartograaf, drukker of handelaar bezig waren met cartografie. Ook de politieke tenoren komen aan bod in het verhaal. Via 2D-projectie brengen wij een herkenbare voorstelling van de connecties van Mercator door gebruik van de techniek van mindmapping.

 De Mercator(-Hondius)atlassen (1584-1632)

 Concept: interactieve toepassing op aanraakschermen

In de laatste kiosk krijgt het publiek de gelegenheid te bladeren in enkele atlassen via drie grote aanraakschermen. Hiertoe worden de volgende atlassen gedigitaliseerd: de atlas ‘Cl. Ptolemaei Alexandrini Geographiae libri octo ...(1584), de atlas’ sive cosmographicae meditationes de fabrica mvndi et fabricati figvra Gerarde Mercatore Rupelmundano’ (1595) en de Mercator – Hondiusatlas ‘Atlas sive cosmographicae meditationes de fabrica mvndi et fabricati figvra’ (1607).

Daarnaast wordt er om het feestjaar meer internationale uitstraling te verlenen een congres over historische cartografie georganiseerd van 25 tot 27 april 2012. Het congres zal op de eerste plaats een academisch publiek aanspreken en wil een gedegen wetenschappelijk luik vormen als aanvulling op de geplande tentoonstelling. Het congres draagt de naam ‘'Mercator Revisited - Cartography in the Age of Discovery'. Op zaterdag 28 april 2012 worden op een regionale studiedag de wetenschappelijke resultaten van het international luik vertaald naar een geïnteresseerd Nederlandstalig publiek.

Het internationaal congres brengt lezingen rond 16de eeuwse cartografie, de veranderende wereldbeelden in het tijdperk van de grote ontdekkingen, en het leven, werk en entourage van Mercator. De sprekers op het congres worden geselecteerd via een open 'call for abstracts' (verlenging call tot 1 oktober 2011). Daarnaast zullen key-notes gebracht worden door Prof. Georg Gartner (Vienna University of Technology), Prof. Jerry Brotton (Queen Mary, University of London), Prof. Mark Monmonier (Syracuse University) en Dr. Thomas Horst (Universität der Bundeswehr München). Op de regionale studiedag van 28 april worden de resultaten van het congres naar een breed publiek vertaald door Dr. Eric Leenders (BIMCC), Prof. Adriaan De Kraker (UA), Dr. Dirk Imhof (Plantin-Moretus),  Ilse van den Bogaerde (zelfstandig restauratrice) en Dr. Karen De Coene (UGent).