Op initiatief van Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz wordt de Topstukkenlijst uitgebreid met 86 stukken en 9 verzamelingen. In de Topstukkenlijst wordt het cultureel erfgoed opgelijst dat omwille van zijn uitzonderlijke archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap bewaard moet blijven. Cultuurgoederen op de Topstukkenlijst worden als zeldzaam en onmisbaar voor de Vlaamse Gemeenschap bestempeld.

De lijst van zestiende-eeuwse topstukken werd uitgebreid met 14 tekeningen, 48 schilderijen en 18 beeldhouwwerken. Daarnaast werd ook de tekeningencollectie Maarten de Vos (69 tekeningen) uit het Plantin – Moretusmuseum/Prentenkabinet in de Topstukkenlijst opgenomen, de vier schilderijen van Lambert Lombard, bewaard in de Sint-Amanduskerk van Stokrooie en de 14 schilderijen van Frans Pourbus die de geschiedenis van de Heilige Andreas verhalen (Sint-Baafskathedraal, Gent).

Tot de meest opmerkelijke stukken behoren:

• Het Landschap met de val van Icarus van Hans Bol. Dit kunstwerk is, ondanks zijn klein formaat (13 x 20 cm), een prachtig voorbeeld van 16e-eeuwse landschapsschilderkunst. Deze gouache onderging recent een conservatiebehandeling en kon recent nog bewonderd worden in de tentoonstelling Renaissancetekeningen uit Antwerpse privécollecties in het Museum Mayer van den Bergh.
• De Dulle Griet van Pieter Bruegel I is een van de weinige werken van Bruegel die in Vlaanderen bewaard worden. Het schilderij werd in 1894 aangekocht door verzamelaar Fritz Mayer van den Bergh in Keulen, waar hij het voor weinig geld verwierf als een paneel toegeschreven aan Pieter Bruegel de Jonge. Het werk alludeert met zijn Bosschiaanse beeldtaal sterk op de politieke en godsdienstige geschiedenissen van zijn tijd. Stripauteur Willy Vandersteen grifte met zijn Suske en Wiske-album De Dulle Griet dit werk in het collectieve Vlaamse geheugen.
• Uit de Sint-Leonarduskerk van Zoutleeuw wordt het Marianum aan de Topstukkenlijst toegevoegd. Dit type sculptuur, als uiting van de rozenkransdevotie, is uiterst zeldzaam (geworden): het bestaat uit twee ruggelings tegen elkaar geplaatste Mariabeelden en is opgehangen in het schip van de kerk, zodat het aan beide zijden zichtbaar is. Door wonderlijk toeval ontsnapte het interieur van deze kerk zowel aan de beeldenstorm als aan de Napoleontische plunderingen. In de kerk valt een uniek ensemble van Middeleeuwse en 16e-eeuwse beeldhouw- en schilderkunst te bewonderen.

De Topstukkenlijst werd ook uitgebreid met 6 stukken en 6 verzamelingen, gerelateerd aan de Eerste Wereldoorlog. Het gaat om zes stukken en zes verzamelingen van heel diverse aard. Zo werd onder meer de enige bewaarde en geannoteerde overzichtskaart van de grensbedrading (de Dodendraad) ten oosten van de Schelde in de Topstukkenlijst opgenomen, het oorlogsdagboek van de schrijfster Virginie Loveling (Universiteitsbibliotheek Gent) en het schilderij A strafing, van de Britse avantgardekunstenaar Christopher Nevinson die als vrijwilliger-ambulancier aan het front werkte (MSK Gent).

De Topstukkenlijst

De Topstukkenlijst is de lijst van het roerend cultureel erfgoed dat omwille van zijn uitzonderlijke archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap bewaard moet blijven. Cultuurgoederen op de Topstukkenlijst worden als zeldzaam en onmisbaar voor de Vlaamse Gemeenschap bestempeld.

De op de Topstukkenlijst geplaatste werken kunnen niet zonder voorafgaande toestemming buiten Vlaanderen worden gebracht. De Vlaamse overheid kan deze toestemming weigeren mits zij zich engageert om het topstuk van de eigenaar te kopen tegen de internationale marktwaarde. Voor fysische ingrepen op een topstuk (bijvoorbeeld restauratie) is een voorafgaande toelating vereist. De restauratie van topstukken is subsidieerbaar tot een maximum van 80% van de kosten.

De Topstukkenlijst omvat op dit moment 508 individuele stukken en 47 verzamelingen.

Bron: agentschap Kunsten en Erfgoed
Illustratie: Dulle Griet (Pieter Bruegel I)