De Rijmbijbel, een 13e-eeuwse codex met een bijbelverhaal in verzen, staat bekend als het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands. Met de steun van de Koning Boudewijnstichting start de Koninklijke Bibliotheek met een hoogtechnologische restauratie- en conservatiebehandeling.

Het unieke handschrift bleef lange tijd ontoegankelijk voor onderzoek vanwege het acuut risico op verdere aftakeling bij elke manipulatie. Meer dan een kwarteeuw geleden werd immers vastgesteld dat fragmenten van het bladgoud - waarvan de miniaturen rijkelijk zijn voorzien - en van de picturale lagen loskomen. Omdat de toen gangbare technieken niet adequaat bleken, werd de geplande restauratie uitgesteld.

Eerst digitaliseren ...

In een eerste fase werd het handschrift volgens zeer hoge kwaliteitseisen volledig gedigitaliseerd. Dit leverde beelden op die de degradatie van de miniaturen, met het blote oog niet of nauwelijks waarneembaar, uiterst gedetailleerd in kaart brengen. Het bladgoud vormt een bijkomende uitdaging die ertoe geleid heeft dat tijdens de opnames elk beeld afzonderlijk aan de kwaliteitsnormen werd getoetst en geëvalueerd. Voor deze opdracht werd een beroep gedaan op het Alamire Digital Lab (Alamire Foundation - KU Leuven).

... dan consolideren

Na grondige analyse wordt het handschrift in een tweede fase 'geconsolideerd'. Deze gecombineerde aanpak van restauratie en digitalisering moet er uiteindelijk voor zorgen dat de bewaring, de studie en de valorisatie van dit uitzonderlijk handschrift uit het Belgisch patrimonium duurzaam worden gegarandeerd. Om conservatorische redenen wordt gekozen voor een uiterst gerichte, omzichtige manipulatie voor specifieke doeleinden. In een laatste fase zal het handschrift, voorzien van aanvullend bronnen-, documentatie- en werkmateriaal, door de Koninklijke Bibliotheek ook online ter beschikking worden gesteld.

Bron: Persbericht KB

Op 24 september organiseert de Koninklijke Bibliotheek de lezing 'La Rijmbijbel de Jacob van Maerlant : étude et restauration d’un manuscrit enluminé du 13e siècle'. Meer info vindt u hier.

Illustratie: Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, ms. 15001, folio 1r (detail uit een miniatuur) Portret van de auteur: Jacob van Maerlant @ Koninklijke Bibliotheek van België