Emoties worden in onze maatschappij steeds belangrijker en nadrukkelijker. Sommigen gewagen zelfs van de ‘emocratie’, die diep in het handelen en denken is doorgedrongen. Ook in de museumsector in binnen- en buitenland wordt expliciet nagedacht over hoe emoties een rol kunnen spelen in de werking.

Die vaststelling was voor FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, de aanleiding voor een nieuw boek dat vandaag in CINEMATEK werd gepresenteerd. Een boek dat de maat neemt van de maatschappelijke relevantie van de musea in Vlaanderen. Museum van het Gevoel. Musea op de huid van de samenleving is namelijk een gids om het – in de Lage Landen nog grotendeels onontgonnen – terrein van de emoties te verkennen.

De lezer ontdekt nieuwe vormen van museumbeleving, met (hernieuwde) aandacht voor morele verantwoordelijkheid, engagement, empathie, wijsheid, schoonheid, persoonlijke betekenisgeving, zintuiglijkheid en, uiteraard, emotionaliteit. Want het rationele, intellectuele museum dat alleen maar objecten bestudeert is helemaal passé.

Dit boek mikt op verschilmakers en vooroplopers … maar vooral op wie verder wil denken (en gaan) dan de gebruikelijke paden. En op iedereen die in musea en erfgoed tout court is geïnteresseerd.

Minister van Cultuur Sven Gatz nam vandaag in CINEMATEK het eerste exemplaar van het boek in ontvangst: “Dit boek wijst musea op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. In musea bewaren we objecten of herinneringen precies omdat mensen er belang aan hechten, om een heleboel redenen, maar die redenen zijn nooit alleen rationeel. Elk museum is in dat opzicht ook een ‘museum van het gevoel’. Net daarom is het belangrijk dat musea emoties, empathie en persoonlijke beleving een duidelijke plaats geven in hun werking. Zorgen dat iedereen zich welkom voelt, blijft de grote uitdaging voor musea die hun maatschappelijke rol ten volle willen spelen.”

Museum van het Gevoel. Musea op de huid van de samenleving bevat, naast een prikkelende analyse met ideeën van onder meer Elaine Gurian Heumann, Susan Sontag, Chris Dercon, Martha Nussbaum, Orhan Pamuk, Alain de Botton, Umberto Eco en John Dewey, ook interviews met: Johan Braeckman, Katleen Gabriels, Miek De Kepper, Luc Martens, Ellen Anthoni, Krist Biebauw, Ann Petermans, Nicolas Rombouts, Barbara Vandendriessche, Luc Verheyen, Sylvie Dhaene & Tine Anthoni.

Olga Van Oost, Hildegarde Van Genechten en Roel Daenen. Museum van het Gevoel. Musea op de huid van de samenleving. ASP – Politeia, Brussel, 2016, 180p., 39 euro. Bestellen kan online of tel. 02 213 10 64

Lof voor 'Museum van het Gevoel

• “Toen ik dit boek met de rake ondertitel ‘Musea op de huid van de samenleving’ las, raakte ik ervan overtuigd dat ook musea een grote verantwoordelijkheid hebben. Om actief mee te werken aan de ontwikkeling van de samenleving. Door heel bewust morele kwesties mee onder de aandacht te brengen, en ook: door meer aandacht te vragen voor empathie en verbeelding.”- Caroline Pauwels, rector Vrije Universiteit Brussel
   
• “Musea hebben een grote toekomst, al is het maar dat ze zichzelf geregeld opnieuw uitvinden. Zo vervelt het museum van een oord waar encyclopedische kennis vooropstaat naar een plek waar 'heel de mens' aangesproken wordt: rede en emotie, kennis en beleving, verleden en toekomst, contemplatie en verbeelding. ‘Museum van het gevoel’ is een boek dat hiervoor heel wat inspiratie geeft.” - Patrick Allegaert, artistiek leider Museum Dr. Guislain en voorzitter Overleg Vlaamse Musea
   
• “Dit is uitstekende food for thought. Iedereen die tentoonstellingen maakt, musea inricht of op een andere manier betrokken is, bijvoorbeeld als marketing- of communicatiewerker, kan zich door de inzichten van dit boek laten inspireren.” - Leen Gysen, managing partner IPARC
   
• “Terwijl ik dit boek las, besefte ik weer hoezeer onze musea – net als de maatschappij zelf – voor enorme uitdagingen staan. De aloude schotten in de samenleving zijn immers aan het wegvallen en tal van organisaties zitten volop in een kantelbeweging. Om vandaag met beide voeten in de wereld te staan, moeten de musea afstappen van het ‘oude’ eenrichtingsverkeer met Grote Kennis en Expertise en nieuwe, verrassende en spannende omgangsvormen proberen te vinden met het publiek. Dat is niet eenvoudig. Maar dit inspirerende werk kan daar zeker bij helpen.” - Mieke Renders, directeur Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond

Over de auteurs

Olga Van Oost (°1975) studeerde kunstwetenschappen en archeologie en communicatiewetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel. Ze doctoreerde er in 2009 met ‘Het Museumvraagstuk’, een proefschrift waarin ze de oorsprong en mogelijke toekomst van het kunstmuseumconcept analyseerde, tegen het licht van het beleid in Vlaanderen en Nederland. Olga is deeltijds verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel waar ze kunst- en cultuursociologie doceert. Musea zijn nog steeds de rode draad in haar professionele leven. Als stafmedewerker musea bij FARO adviseert en ondersteunt ze hen in hun beleid en praktijk. Olga coördineert vanuit FARO het Overleg Vlaamse Musea, met Patrick Allegaert als voorzitter. Dat overleg presenteerde begin 2016 zijn eerste visienota, ‘Volop inzetten op musea’.

Hildegarde Van Genechten (°1973) is sinds 2003 professioneel actief in het erfgoedveld: eerst als consulent bij Culturele Biografie Vlaanderen, vervolgens – na de fusie met het Vlaams Centrum voor Volkscultuur in 2008 - als stafmedewerker bij FARO. In deze functie legt ze zich toe op de ondersteuning en de ontwikkeling van de praktijk van participatie, educatie en bemiddeling in het cultureel-erfgoedveld. Hildegarde studeerde communicatiewetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en heeft daarnaast een professionele en opleidingsachtergrond in het bibliotheek- en het sociaal-cultureel werk.

Roel Daenen (°1974) studeerde geschiedenis aan de Universiteit Gent en de Universidade Nova de Lisboa (Portugal). Hij werkte als audience developer mee aan de succesvolle opstart van BOZAR. Bij FARO coördineerde hij tussen 2008 en 2012 de jaarlijkse Erfgoeddag (www.erfgoeddag.be), een rol waarvoor hij in 2012 de eerste Geschiedenisprijs kreeg. Momenteel is hij bij FARO coördinator communicatie, pers en partnerships en hoofdredacteur van faro | tijdschrift over cultureel erfgoed. Roel werkt(e) daarnaast als freelancer voor opdrachtgevers als Bruzz, Stripgids, MO* en Klara. In 2016 stelde hij, naar aanleiding van de eerste ‘verjaardag’ van de aanslag op Charlie Hebdo, voor uitgeverij Polis ‘Het is maar om te lachen. Hoe cartoonisten de wereld veranderen’ samen.