In 2012 sloten de Vrije Universiteit Brussel en het Vrijzinnig Studie-, Archief- en Documentatiecentrum Karel Cuypers vzw een samenwerkingsovereenkomst voor hun archief- en erfgoedbeheer. Het samenwerkingsverband kreeg de naam Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven, kortweg CAVA, mee. CAVA is dus niet langer alleen maar een drank. CAVA is het cultureel archief, het historisch erfgoed- en kenniscentrum van de Vrije Universiteit Brussel en van de vrijzinnig-humanistische beweging in Vlaanderen en Brussel. Op 8 mei houdt de instelling haar feestelijke opening.

Het Universiteitsarchief beheerde de archieven van de academische gemeenschap, terwijl VSAD Karel Cuypers een groot aantal archieven van de georganiseerde vrijzinnigheid (ongeveer 35 organisaties) beheerde. Geïnspireerd door het Cultureel-erfgoeddecreet vonden beide instellingen dat ze een betere dienstverlening konden uitbouwen door samen te werken. Er werd niet over één nacht ijs gegaan: men voorzag een viertal jaren (2012-2015) om alle noodzakelijke stappen te nemen.

1 + 1 = 4

De samenwerking is structureel. Onder coördinatie van de universiteitsarchivaris, Frank Scheelings, werd een gemeenschappelijk beleid uitgewerkt, een visie en missie uitgeschreven en er zijn strategische doelstellingen bepaald. De archieven van VSAD werden overgebracht naar de VUB, die een gloednieuwe leeszaal en een nieuw depot installeerde. VSAD vormde zichzelf om tot Centrum voor Vrijzinnig Humanistisch Erfgoed vzw met twee krachtige partners in haar Raad van Bestuur: de VUB en deMens.nu.

De voordelen van de samenwerking zijn legio: ten eerste versterken beide collecties elkaar, ten tweede gebeurt het beheer (personeel, infrastructuur, bewaring, dienstverlening) gecentraliseerd, ten derde zorgt de krachtenbundeling voor een bredere expertise en ruimere onderzoeks- en valorisatiemogelijkheden, en - last but not least - zorgt de samenwerking ook voor gespreide inkomstenbronnen aan de basis.

De website is met de twee Facebook-pagina’s het trefpunt voor de academische en vrijzinnige erfgoedgemeenschappen. Er kan online in de collectie gezocht worden en er staan heel wat tips op voor de archiefvormers om hun archieven op de juiste manier te behandelen. In de nabije toekomst zullen er ook audiovisuele bronnen aan de site gekoppeld worden. De website verwijst naar andere archiefinstellingen die studentikoze of vrijzinnige bronnen hebben.

Op zoek naar verhalen

Omdat het immaterieel vrijzinnig erfgoed momenteel in sneltempo aan het verdwijnen is, heeft CAVA sedert juni verleden jaar een bronnenproject opgezet. Op verhalenavonden verzamelt Jimmy Koppen de getuigenissen over de beleving van de vrijzinnigheid sedert de jaren 1950. De officiële opening is gekoppeld aan een verhalenavond over ‘studentikoziteit en vrijzinnigheid’. Daarnaast wordt in de komende twee jaar een archief- en erfgoedgids gemaakt, die potentiële onderzoekers stimuleert om historisch onderzoek te doen rond een aantal onderwerpen die vrijzinnigen nauw aan het hart liggen. Voor dit project wordt samengewerkt met tal van instellingen, zoals het ADVN, AMSAB, het Liberaal Archief, het Madoc en het archief van de Gentse universiteit.

CAVA spiegelt zich wat zijn vrijzinnige erfgoedgemeenschap betreft aan binnen- en buitenlandse voorbeelden, zoals het Caldoc (Centre de documentation du Centre d’Action Laïque), het Nederlandse Humanistisch Historisch Centrum (verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek) en het Institute for the Study of Secularism in Society and Culture (verbonden aan Trinity College, VS).

Bron: CAVA