Soirée Lamot neemt je mee achter de coulissen van het Mechelse erfgoed. Telkens wordt een deskundige uitgenodigd die gepassioneerd én op een toegankelijke manier vertelt over zijn of haar onderzoek. Zo maak je kennis met de vele gezichten van erfgoed en leer je meer over geschiedenis, zowel over de petite histoire als over de mijlpalen.
Van 23 april tot 11 juni 2015 laat Soirée Lamot zich inspireren door ERF!, het thema van Erfgoeddag 2015. Welke notoire verzamelaarsfamilies lagen mee aan de basis van de erfgoedbibliotheek in het Mechelse Stadsarchief? Hoe kan een stadswijk een erfenis meedragen? Van waar kwam de behoefte om familiale banden door naamgeving te bevestigen en hoe zag het lot eruit van kinderen die deze banden moesten missen? Je ontdekt het tijdens vier gevarieerde lezingen.
Voor meer informatie neem een kijkje op www.erfgoedcelmechelen.be.
Erfenis van een wijk: 650 jaar textielnijverheid aan de Stompaertshoek - 23 april 2015
Mechelen produceerde in de middeleeuwen fijne wollen weefsels van topkwaliteit. Honderden, zoniet duizenden mensen waren in de lakennijverheid tewerkgesteld. Op de site Stompaertshoek vonden archeologen voor het eerst materiële bewijzen van deze belangrijke activiteit. Eind 16de eeuw stortte de Mechelse lakennijverheid vrijwel volledig in mekaar. De Stompaertshoek moest op zoek naar een nieuwe economische activiteit en vond die in het bleken en wassen van linnen. De blekerij en wasserij kon zich er handhaven tot het midden van de 20ste eeuw. In totaal was de textielnijverheid dus maar liefst 650 jaar continu aanwezig op de site Stompaertshoek. Samen met de archeologen ontdekken we welke rol de Heergracht speelde in dit verhaal.
Archeologe Liesbeth Troubleyn en historicus Frank Kinnaer zijn sinds 2001 verbonden aan de stedelijke dienst Archeologie van Mechelen. Zij voerden tal van archeologische onderzoeken uit in de binnenstad.
Een mondje minder. Vondelingen door de eeuwen heen - 14 mei 2015
Kinderen te vondeling leggen was een primitieve vorm van gezinsplanning die in gans Europa voorkwam, voornamelijk in de steden. Ook vandaag gebeurt het nog sporadisch. Tijdens de Franse Republiek werd het in de gebieden onder Frans bewind verplicht om vondelingregisters bij te houden. De gegevens waarover we daardoor beschikken, ook voor Mechelen, zijn zeer waardevol. Ze brengen een stuk geschiedenis in beeld van de armste bevolkingsgroepen die zelf nauwelijks geschreven sporen nalieten. Wat waren de drijfveren om een kind te vondeling te leggen en hoe groot waren zijn overlevingskansen? Hoe kwamen de vondelingen aan hun naam? Was er een controle door de overheid? Waar in Mechelen bevond zich de ‘rolle’, waar kinderen in gelegd werden, en hoe werden deze kinderen nadien geplaatst? Tot slot zoomt de spreker in op enkele mooie maar ook een beetje trieste verhalen; het levensverhaal van Christine Gora, de lotgevallen van een tweeling-vondeling, ...
Het Mechelse Stadsarchief stelt tijdens de lezing enkele sprekende, originele stukken tentoon. In het vondelingenregister zie je o.a. welke herkenningstekens de vondelingen van hun familie meekregen.
Claude Gekiere is voorzitter van Familiekunde Vlaanderen, regio Deinze. Sinds jaren is hij gepassioneerd door genealogie, wat leidde tot meerdere publicaties. Daarnaast begeleidt hij cursussen en geeft hij regelmatig voordrachten.
Waar komen onze familienamen vandaan? - 28 mei 2015
Ooit was er een tijd dat mensen met één enkele naam door het leven gingen. Een Germaanse naam, zoals Boudewijn of Clotilde, en na de kerstening vaak een Bijbelse naam zoals Pieter of Elisabeth. Al gauw waren er zo binnen de middeleeuwse gemeenschappen te veel mensen met dezelfde naam. Een bijnaam moest voor verdere onderscheiding zorgen. Veel voorkomend waren bijnamen die verwezen naar iemands vader of moeder. Jan, de zoon van Matthijs, werd dan bijvoorbeeld Jan Matthijs. Andere bijnamen verwezen naar iemands beroep (De Backer), naar een lichamelijk kenmerk of een karaktertrek (Bruynooghe, Snauwaert), naar de plaats van herkomst (Van Mechelen) of de woonplaats van de naamdrager (Van de Velde). Al in de middeleeuwen werden die bijnamen overgeërfd door de volgende generaties. Vanaf dan spreken we van een familienaam.
Ondertussen kennen we een enorme verscheidenheid aan familienamen en is het vaak moeilijk om de oorspronkelijke betekenis te achterhalen. Wat betekenen namen als Maes, Van den Borre, Carlier of De Sutter? Kunnen de klankvorm en de opbouw van familienamen ons nog iets vertellen over de herkomst van de eerste naamdrager?
Magda Devos maakt ons wegwijs en neemt de namen van het publiek onder de loep.
Prof. dr. Magda Devos is ere-professor van de Universiteit Gent, waar ze voor haar pensioen hoofddocent in de Nederlandse taalkunde was. Ze doceerde o.m. Nederlandse grammatica, dialectologie en naamkunde. De Vlaamse dialecten zijn haar belangrijkste onderzoeksdomein. Ze was jarenlang projectleider van het Woordenboek van de Vlaamse dialecten.
Vurige verzamelaars: Mechelse bibliofielen en hun nalatenschap - 11 juni 2015
De archieven en collecties van het Mechelse stadsarchief groeien al ruim twee eeuwen gestaag aan. Jaar na jaar vinden grote en kleine collecties een veilige thuishaven binnen de dikke muren van het Hof van Habsburg. Vaak komen ze er terecht dankzij erfenissen en schenkingen van burgers die hun stukken nalaten aan de gemeenschap en zo het cultureel kapitaal van Mechelen versterken. Stadsarchivaris Willy Van de Vijver gaat dieper in op het bibliofiele erfgoed van deze Mechelse weldoeners in de 19de en 20ste eeuw. Hij belicht ook de omstandigheden waarin hun boeken, handschriften en drukwerk aan de stad werden overgedragen.
Wie waren de verzamelaars en wat waren hun motieven om een collectie aan te leggen en om ze te deponeren in het stadsarchief? Hoe verzamelden zij en welke ideeën hadden zij over wat we nu erfgoed noemen? We maken kennis met een aantal kleurrijke figuren en hun nalatenschap. Onder hen Armand de Perceval, de ‘ster van het (toenmalige) politieke firmament’ en de opmerkelijke familie de Bruyne.
Enkele vitrines geven je tijdens de lezing zicht op bijzondere collectiestukken uit het Stadsarchief, waaronder een zelden getoond laatmiddeleeuws topstuk.
Willy Van de Vijver studeerde geschiedenis aan de UGent en volgde de GGS Archivistiek en hedendaags documentbeheer. In 2000 ging hij aan de slag als archivaris bij het Stadsarchief Mechelen, waar hij sinds 2006 hoofdarchivaris-diensthoofd is. In die functie staat hij in voor de algemene leiding en het beleid van de dienst.
