1 januari 1839. Op die dag werd in het Engelse Bury St. Edmund Ouida geboren. Ouida was het pseudoniem van de romanschrijfster Maria Louise Ramé. Haar eerste werken waren korte verhalen die werden gepubliceerd in het tijdschrift Bentley's Miscellany. Daarnaast schreef ze tientallen romans, waaronder kinderboeken en essays. Haar succesvolste verhaal is ongetwijfeld ‘A Dog of Flanders’, uitgegeven in 1872. Het boek beschrijft de lotgevallen van Nello, een arme weesjongen uit een boerendorp aan de rand van Antwerpen, en zijn hond Patrasche.

Aanvankelijk woonde Ouida in Londen, waar ze jarenlang een extravagant leven leidde. Rond 1874 zocht ze zonniger oorden op en verhuisde ze naar Italië. Ouida kon echter niet goed met geld overweg. Op 25 januari 1908 overleed ze, totaal berooid, in de Italiaanse badstad Viareggio. Een jaar eerder verscheen er in de Britse pers een oproep om de beroemde, maar berooide schrijfster aan een overlevingspensioen te helpen.  Maar wat ons in deze interesseert, is het erg populaire verhaal van Nello en Patrasche. Dat gaat ongeveer als volgt:

Nello wordt grootgebracht door zijn grootvader die verse melk van de boerderij naar de burgers in de stad vervoert. Nello en Patrasche zijn een grote hulp voor de ouder en zieker wordende grootvader. Desondanks groeit Nello op als een gelukkige jongen. Hij schept een intense vriendschapsband met zijn hond en het dochtertje van de molenaar. Bovendien blijkt Nello een begenadigd tekenaar te zijn. Tijdens zijn bezoeken aan de kathedraal van Antwerpen staat hij vol bewondering voor de schilderijen van Rubens. Op een dag ziet hij in een tekenwedstrijd een kans om zijn talent te tonen aan de wereld.

De molenaar is niet echt opgetogen met de vriendschap tussen zijn dochter en Nello en probeert zijn dochter weg te houden van de jonge armoezaaier. Nello's grootvader overlijdt en wanneer de molen afbrandt krijgt Nello bij overmaat van ramp al snel de schuld op zich geschoven, waardoor hij zijn melk niet meer kan verkopen. Nello komt op straat terecht. Als hij verneemt dat hij ook de tekenwedstrijd, waar hij zijn laatste hoop op had gevestigd, niet heeft gewonnen, stort hij op kerstavond teleurgesteld neer in de kathedraal van Antwerpen. Hij sterft van ontbering, met zijn hond in de armen gekluisterd voor ‘De Kruisafneming’ van Rubens.

Dit boekje, dat amper zestig pagina’s telt, leidde tot een stroom van afbeeldingen, prenten en verfilmingen. Dit verhaal is zo maar eventjes vijf keer verfilmd in Hollywood. Maar vooral in Japan is dit verhaal immens populair. Daar werd ‘A Dog of Flanders’ reeds in 1908 geïntroduceerd. Het is er verplichte schoollectuur en de personages behoren er tot het collectieve geheugen. Dat verklaart ook de onophoudelijke stroom Japanse toeristen die voor het beroemde schilderij van Rubens passeert…

Tot 29 augustus loopt er in de Koningin Fabiolazaal in Antwerpen de tentoonstelling ‘A Dog of Flanders, een nooit geziene kijk op Vlaanderen’. Voor meer informatie: www.dogofflanders.be

Circuleren er in jouw gemeente of regio ook soortgelijke volksverhalen waarin armoede een rol spelen? Registreer ze, illustreer ze of laat ze horen op Erfgoeddag.


Afbeelding boven:
Maria Louise Ramé (1839-1908)

Afbeeldingen onder:
- Nello en Patrasche, afgebeeld in een Amerikaanse uitgave van het boek uit 1891
- cover van de strip 'Het dreigende dinges' uit de reeks 'Suske en Wiske'
- affiche van de film 'A Dog of Flanders' (regie: Kevin Brodie, 1999)