Gezocht

De herdenking van de Duitse inval in België in augustus 1914 staat vandaag terug volop in de aandacht. Tijdens de gevechten in de zomer van 1914 staken Duitse troepen de kerk van Beigem bij Grimbergen in brand. Men nam aan dat enkele kostbare 16^de-eeuwse schilderijen van een anonieme "Meester van het Beigemse Altaarstuk" tijdens die rampzalige gebeurtenis verloren waren gegaan. Maar… in het puin werd geen spoor van de kunstwerken teruggevonden.

Huidig burgemeester van Grimbergen Marleen Mertens en kunstkenner Rik Sauwen maakten onlangs echter bekend dat de schilderijen volgens lokale bronnen mogelijk nog voor de brand door Duitsers werden meegenomen. Er is dus nog een waterkansje dat de schilderijen nog bestaan, ergens in een privéverzameling. Enkele weken geleden schonken we op deze Erfgoeddag-blog nog aandacht aan de teruggave van in 1914 door Duitse soldaten geroofde oorkonden aan het Stadsarchief van Diksmuide. De gemeente Grimbergen hoopt nu op een zelfde gelukkig scenario en looft alvast 400.000 Euro uit aan wie de verdwenen schilderijen uit de kerk van Beigem kan terugbrengen.

Zitten er in uw collectie voorwerpen en documenten met een onduidelijke herkomst? Hoe ga je om met erfgoed waaraan mogelijk een ‘duistere’ erfenis kleeft?  Hoe is de verhouding tussen de verschillende belangen van de erfgenamen, van de erfgoedinstelling, van de gemeenschap, van het erfgoed zelf? Een kans om je publiek tijdens Erfgoeddag met andere ogen te doen kijken naar het ontstaan en groeien van erfgoedcollecties!

Verschillende publieke en private organisaties, zowel in het binnenland als in het buitenland, leggen zich toe op het lokaliseren en restitueren van tijdens oorlogen geroofde kunstvoorwerpen:

• De Cel Recuperatie Geroofde Goederen (tijdens WOII) werd in 1998 opgericht binnen de FOD Economie, KMO, middenstand en Energie. Deze cel is de opvolger van de in 1946 opgerichte DER of Dienst Economische Recuperatie. De Cel Recuperatie bestaat uit 1 ambtenaar, die zich specialiseert in kunst die tussen 1933 en 1945 mogelijk onrechtmatig door de bezetter werd verworven.

• De Commissie voor de schadeloosstelling van de leden van de Joodse Gemeenschap van België voor hun goederen die werden geplunderd of achtergelaten tijdens de oorlog 1940 1945, ook bekend als de Commissie Buysse wilde duidelijkheid scheppen over het lot van de bezittingen van de leden van de Joodse gemeenschap van België, geplunderd of achtergelaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. De commissie was werkzaam van 1997 tot 2008. Het eindverslag is te lezen op http://www.combuysse.fgov.be/.  De commissie liet ook een databank na, waarin duizenden kunstvoorwerpen uit joodse collecties zijn beschreven. De databank wordt bewaard op de Kanselarij van de Eerste Minister, maar is niet publiek ter inzage.

• Het Holocaust Art Restitution Project (HARP) en zijn Europese partner  HARP-Europe zijn non-profitorganisaties die wereldwijd databanken afspeuren naar kunst met een naziverleden (http://plundered-art.blogspot.be).

• Eind 2010 werd het ERR-archief (archief van de Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg, de kunstverwervingsmachine van Hitler voor zijn op te richten museum in Linz) online gezet. Daar staan 20.000 voorwerpen op die de nazi’s tussen 1940 en 1944 bijeenbrachten in het Jeu de Paume (http://www.errproject.org/jeudepaume)

• In Nederland kon de Stichting Nederlandsch Kunstbezit na de oorlog veel van de teruggebrachte kunstvoorwerpen aan de rechtmatige eigenaren teruggegeven. Voor een groot aantal kunstvoorwerpen kon de oorspronkelijke eigenaar echter nog niet worden achterhaald. In 1998 werd daarom een speciaal projectbureau Herkomst Gezocht opgericht om de nazaten van de rechthebbende eigenaars op te sporen. De voorlopige resultaten staan op deze website met database: http://www.herkomstgezocht.nl