Welk erfgoednieuws dook de voorbije week gelijktijdig op in onder meer The New York Times, The Guardian, The Telegraph, Algemeen Dagblad, British Academy News, BBC Worldservice, BBC History Magazine en het Deense Berlingske? Groot nieuws, inderdaad: in het Museum voor Communicatie in Den Haag is een echte tijdscapsule uit de zeventiende eeuw herontdekt. In een kist liggen 2.600 brieven die nooit werden bezorgd en 600 daarvan zijn zelfs nog altijd verzegeld. Het vergeten archief van een Nederlandse postmeester.

Het ideale recept dus voor een grote, internationale mediabelangstelling. Ook het onderzoeksteam Signed, Sealed & Undelivered, geleid door Nadine Akkerman (Universiteit Leiden / NIAS) en David van der Linden (Rijksuniversiteit Groningen), is internationaal samengesteld. Dat wil “dankzij nieuwe scantechnieken de geheimen van dit archief onthullen,” zo klinkt het veelbelovend in het persbericht.

De brieven, voor het merendeel afkomstig uit Frankrijk, werden bewaard door de Haagse postmeester Simon de Brienne en zijn vrouw Maria Germain. Wanneer geadresseerden waren verhuisd, overleden, of de brief simpelweg weigerden, kon deze niet worden bezorgd. De Briennes gooiden de onbestelde brieven echter niet weg, in de hoop dat mensen ze alsnog kwamen afhalen. Ze vormen nu een schatkist onaangeraakt door de tijd: 2.600 berichten vol alledaagse weetjes, roddels, schandalen en intriges.

Onderzoekers van de universiteiten van Leiden, Groningen, Oxford, Yale en MIT zullen de brieven nu voor het eerst lezen en analyseren. Zij letten niet alleen op de inhoud van de correspondentie, maar ook op de manier waarop de brieven zijn verzegeld en opgevouwen.

Röntgentomografie

De verzegelde brieven zullen bovendien ongeopend blijven. Dankzij röntgentomografie, een geavanceerde scantechnologie die ook werd gebruikt om de Dode Zeerollen te bestuderen, worden de brieven gelezen zonder de zegels te verbreken. Zo blijft het materiële bewijs van de briefbeveiliging bewaard.

Wat de collectie namelijk  uniek maakt, is dat de brieven in gevouwen toestand zijn bewaard. Dr. Nadine Akkerman: “De wijze waarop een brief werd gevouwen, was heel persoonlijk, vergelijkbaar met een handtekening. Dit noemen we letterlocking: het vouwen en beveiligen van brieven zodat niemand ze stiekem kon lezen. Dit is een revolutionair nieuw onderzoeksveld – en de brieven in deze collectie bieden ons ongekende mogelijkheden om deze vouwwijzes in kaart te brengen.”

Hugenoten

De brieven werpen ook licht op het leven van gewone mensen uit het verleden, in het bijzonder hugenootse families op de vlucht. Dr. David van der Linden: “Veel hugenoten waren de religieuze vervolgingen onder Lodewijk XIV ontvlucht, terwijl anderen waren achtergebleven in Frankrijk. Briefverkeer was dus de enige manier om contact te houden. De brieven in deze collectie laten prachtig zien welke emotionele tol vlucht en scheiding van deze families kon eisen.”

Het onderzoeksteam bestaat uit dr. Nadine Akkerman (Universiteit Leiden / NIAS), dr. David van der Linden (Rijksuniversiteit Groningen), drs. Koos Havelaar (Museum voor Communicatie), Jana Dambrogio (MIT Libraries), dr. Rebekah Ahrendt (Yale University) en dr. Daniel Starza Smith (Lincoln College, Oxford). Het project wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) via Alfa Meerwaarde en MIT Libraries (Verenigde Staten).

Meer info vindt u op de projectwebsite.