In Wallonië wordt 2015 onmiskenbaar het jaar van de herdenking van de Slag bij Waterloo in juni 1815. Daarmee kwam een einde aan het eerste Franse keizerrijk en werd Napoleon kort nadien naar het verre Britse eiland St Helena verbannen. De toerismesector neemt er het initiatief, met talloze herdenkingsinitiatieven die het einde van de ‘Franse tijd’ in onze gewesten (1794-1815) markeren. Ook allerhande schrijvers en uitgeverijen lopen zich warm. Op deze website zullen we, naar analogie met de leestips op de Groote Oorlog-pagina, geregeld berichten over interessante initiatieven en publicaties.

Dagelijks krijgt la butte de Waterloo – de heuvel met de beroemde leeuw – honderden bezoekers, afkomstig uit de hele wereld. Die kunnen er desgewenst nog een aantal andere etappes aan vastknopen, met de zogenaamde ‘Napoleonroute’, wat kadert in het grote herdenkingsprogramma van ‘200 jaar Waterloo’. ‘Waterloo’ blijft duidelijk voor veel mensen een plek die resoneert en aanspreekt. Zo berichtte de BBC recent nog over de voortgang van de voorbereidingen van de herdenkingen van volgend jaar. De in 2007 overleden Belgische (en in Napoleontische geschiedenis gespecialiseerde) historicus Jacques Logie wijdde er in 2003 een boek aan, dat nu voor de gelegenheid opnieuw is uitgegeven. Waterloo. La campagne de 1815 peilt naar in hoeverre de glorie van de verliezer die van de overwinnaars heeft overvleugeld. Komt daarbij nog de vraag (voor ijzervreters) in hoeverre de oude (Britse) stelling klopt dat de Duke of Wellington op zijn eentje de slag zou gewonnen hebben, zonder de steun van de Pruisische troepen. À qui l’honneur dus.

Medailles en lieu de mémoire

Het boek bestaat uit drie grote delen. Ten eerste maakt Logie een nauwgezette, erg gedetailleerde en tegelijk ook brede analyse van de militaire campagne (met bijvoorbeeld aandacht voor welk wapentuig er gebruikt werd, welke vlaggen tot en met de rol van muziek op en naast het slagveld, maar ook voor troepenbewegingen en militaire tactieken). Daarnaast leest u ook een dag-na-dag-verslag van de hele operatie, die op 15 juni start en afloopt op 20 juni 1815. In het tweede deel zoomt de auteur in op l’après Waterloo. En meer bepaald op de militaire ordes en medailles (onder andere Félicien Rops ontwierp een herdenkingsmedaille, enz.).

In het derde en laatste deel bekijkt Logie hoe en waarom ‘Waterloo’ een ‘lieu de mémoire’ is geworden. Zo zoomt hij in op de politieke gevolgen van Waterloo, met een prominente plek voor de hertekening van de Europese kaart tijdens het Congres van Wenen, de oprichting van het leeuwenmonument en de bijhorende heuvel, de representatie van de slag in zowel de literatuur, beeldende kunst (het boek is erg rijk geïllustreerd), geschiedschrijving en film. Zo leest u dat al in 1913 twee films werden gedraaid in Brussel, Un épisode de Waterloo en Le Baiser de l’Empereur, beide van de Belgische regisseur Alfred Machin.

Oproep

Naar aanleiding van de tweehonderdste verjaardag van de Slag bij Waterloo wijdt faro | tijdschrift over cultureel erfgoed in 2015 een focusdossier aan de Franse tijd. De klemtoon ligt daarbij op het roerend erfgoed. Het is immers een periode die tot hiertoe in de cultureel-erfgoedsector (vooral dan bij de publiekswerking) tussen wal en schip valt, ondanks de enorme invloed ervan op ons dagelijks leven via regelgeving en normering van onze maatschappij. Om dit focusdossier kleur te geven, zijn we momenteel op zoek naar cultureel-erfgoedobjecten uit de Franse tijd.

Het focusdossier omvat een inleidend artikel over de herdenking van de Slag bij Waterloo en enkele korte interviews met allerlei ‘fans van Napoleon’. Daarnaast tonen een beperkt aantal objecten en documenten uit de Franse tijd de impact van deze periode op de administratieve afbakening (kaarten), het rechtssysteem (Code Napoléon), de burgerlijke stand (cf. familiegeschiedenis), het onderwijs, de openbare onderstand, maten en gewichten (decimaal stelsel), de relatie tussen kerk en staat, enz.

In de gedrukte versie van het tijdschrift nemen we een selectie van een tiental items op. Andere inzendingen worden als digitale extra’s in de onlineversie van het tijdschrift opgenomen.

Hebt u in uw collectie een document, manuscript of object met een verhaal dat hiervoor geschikt is, laat het ons dan a.u.b. weten. U kan uw voorstel sturen naar Bart De Nil, bart.denil@faronet.be. De deadline voor het indienen van voorstellen is 30 januari 2015. Meer info over de voorwaarden en de procedure vindt u elders op deze website.

Jacques Logie, Waterloo. La campagne de 1815. Racine, oktober 2014, 240p.