Faites vos jeux. Maandag vindt in het Red Star Line Museum de studiedag ‘Praatjes bij plaatjes. Over teksten in musea en tentoonstellingen’ plaats. Naar aanleiding daarvan vroegen we – als smaakmaker – aan de ploeg van de Bergense musea hoe ze de teksten van de grote publiekstrekker ‘Van Gogh in de Borinage. De geboorte van een kunstenaar’ in het BAM hebben aangepakt. Een getuigenis.

Hoe breng je inhoud over leven en werk van een kunstenaar over via teksten? Dat was het uitgangspunt bij aanvang van het proces. Bij aanvang was bepaald dat er verschillende informatietools - teksten, multimedia en andere didactische dragers - in de tentoonstelling zouden komen. Die vraag lag aan de basis van veel (denk)werk dat uiteindelijk meerdere maanden in beslag nam. Er waren ook veel mensen bij betrokken.

Start: de catalogus

Eerst en vooral werd de redactie van de catalogus toevertrouwd aan een wetenschappelijk comité onder leiding van tentoonstellingscommissaris Sjraar van Heugten. Een keer die teksten op punt stonden, werden deze doorgegeven aan de ploeg van het BAM, met name aan de scenografen en aan Aukje Vergeest. Die was lang werkzaam bij de educatieve dienst van het Van Gogh Museum. Sinds enkele jaren werkt ze als zelfstandige en schrijft ze educatieve teksten voor allerhande opdrachtgevers.

Drie niveaus

Het samenspel van de museumploeg en de ervaring van Aukje Vergeest bepaalde uiteindelijk de leesniveaus en de lengte van de zaalteksten. Evenals de verschillende dragers die we wilden installeren.

We besloten de tentoonstelling in drie leesniveaus op te bouwen: de vier grote delen van de tentoonstelling zouden een tekst van 120 woorden bevatten (niveau A), waarbij bijkomende teksten bepaalde thema’s uitdiepen (niveau B). Ten derde voorzagen we kartels van 40 woorden met basisinfo over de werken, met lettergrootte 14 zodat ze comfortabel gelezen konden worden (niveau C). Ten slotte stelden de scenografen nog een bijkomend niveau voor. Namelijk een ruimte waarin bezoekers de brieven van Van Gogh konden lezen in een multimediatoepassing, gelet op het feit dat zijn correspondentie een centrale plaats in zijn leven innam.

Bezoekersgids

Tezelfdertijd met de drietalige zaalteksten en met de eveneens drietalige (Frans, Nederlands, Engels) digitale dragers, bogen we ons ook over de didactische dragers. Een bezoekersgids maken was een vanzelfsprekend iets, mee omdat het systeem van audiogidsen te ingewikkeld en te duur was om op in te zetten.

De bezoekersgids, eveneens drietalig, bevat de reeds vermelde zaalteksten, maar daarnaast ook bijdragen over de 46 belangrijkste werken die in de tentoonstelling te zien zijn. Deze gids is opgevat als enerzijds een didactische app, en anderzijds als een hulpmiddel om mee de bezoekersstroom te helpen regelen, waarbij de aanwas van al te grote groepen voor de tekstpanelen vermeden  wordt. De redactie ervan werd toevertrouwd aan Aukje Vergeest – tevens de auteur van de zaalteksten. Deze bezoekersgids is gratis, wat maakt dat deze ook een souvenir van de tentoonstelling is, dat achteraf nog eens kan ingekeken worden.

Bij de vele betrokkenen: de educatieve dienst van het BAM, het Dynamusée. Zij bedachten twee ludieke gidsjes voor de jonge bezoeker. Vincent voor de kleintjes, waarvan ING, de hoofsponsor van de tentoonstelling, de lay-out en de druk verzorgde, en De kleine Vincent, een interne productie.

Bezoekers met een beperking

Ook bezoekers met een beperking worden niet over het hoofd gezien. De BAM-ploeg ontwikkelde verschillende dragers die (op aanvraag) gebruikt kunnen worden, namelijk: een bezoekersgids in een gemakkelijk taalgebruik of in braille (in samenwerking met Access-I & Les Amis des Aveugles) maar ook tablets (ter beschikking gesteld door Google) die, in app-vorm, (gerealiseerd in samenwerking met Technocité en de vzw ‘Les Cèdres’) een gidsbeurt aanbieden. Catherine de Duvet ten slotte van uitgeverij Kate Art stelde, op basis van de wetenschappelijke catalogus, een kleine, rijkelijk geïllustreerde catalogus voor kinderen samen, De kleine Van Gogh in de Borinage. De geboorte van een groot kunstenaar, die in de museumshop van het BAM verkocht wordt.

Besluit

Op basis van de wetenschappelijke teksten hebben we een reeks informatieve tools binnen de tentoonstelling ontwikkeld. Zo kunnen we onze bezoekers een kwaliteitsvol onthaal bieden. Maar zoals uit onze ervaring blijkt, vraagt de uitwerking tijd, energie en personeel. De teksten werden ook geregeld herschreven. Dankzij allerhande partnerschappen zijn we erin geslaagd de kostprijs sterk naar beneden te halen.

Meer info over de expo ‘Van Gogh in de Borinage. De Geboorte van een Kunstenaar’ (nog tot 17 mei) vindt u op de website.

Schrijf u vandaag nog in voor 'Praatjes bij plaatjes. Over teksten in musea en tentoonstellingen’ Tijdens deze studiedag krijgt u de ervaringen van o.m. het Rijksmuseum, Palazzo Strozzi (Firenze), Texture, Jenevermuseum, het Nationaal Museum van de Speelkaart, maar ook van 'Mons Superstar’, Contour Mechelen en Buda Kortrijk. En nog véél meer!

Met dank aan Caroline Dumoulin, Chargée de mission  bij de 'Cellule expositions du Pôle muséal' van Bergen.