In de radioreeks Het Nationaal Museum op Radio 1 brengen radiomaker Katharina Smets en historica Heleen Debruyne een unieke, want 'radiofonische' kijk op de vaderlandse geschiedenis, van 1830 tot vandaag. Een kijk aan de hand van voorwerpen uit depots en archieven. Het programma is ook een zoektocht naar voorwerpen die mee de loop van de Belgische geschiedenis hebben bepaald én tevens een ode aan de mensen die ze bewaren. Ook uw instelling kan mee in beeld komen.

De programmamakers zoeken voorwerpen uit archieven en depots waar een verhaal aan kleeft, en die getuige zijn geweest van een moment in de ontwikkeling van België. De objecten zelf kunnen 'groot' en 'mooi' zijn, maar evengoed 'bizar', of op het eerste zicht onbeduidend of een beetje vergeten. Voorwerpen die tussen de plooien van de geschiedenis gevallen zijn, maar toch met veel zorg in archieven bewaard worden.

Smets en Debruyne: “Conservatoren, archivarissen, historici: we willen jullie een stem geven in ons verhaal. Jullie zijn onze specialisten. Jullie steken al jullie tijd en kennis in het bewaren van deze voorwerpen voor de toekomst. Dat fascineert ons, en daarom we willen jullie ook graag aan het woord laten.”

Voorbeelden

In het voorbije seizoen passeerden alvast de revue: de hoed van Henry Morton Stanley uit het Afrikamuseum in Tervuren, het afgietsel van het brein van Guido Gezelle in het Gezellearchief in Brugge en de eerste zelfgemaakte Belgische vlaggen uit het Koninklijk Legermuseum in Brussel. Nog een prima voorbeeld is de kassei die in het Museum van de student te vinden is, een klein archief in de nok van de Universiteitsbibliotheek van Leuven. Die kassei zou de eerste steen zijn die geworpen is tijdens de studentenprotesten in de jaren 60. Het jaartal ‘1830’ is niet absoluut, wel gebeurtenissen die bijdragen aan het uitzicht van het hedendaagse België. Zo is bijvoorbeeld de Mule Jenny opgenomen, om het opmerkelijke verhaal van Lieven Bauwens en de industrialisering van ons land te vertellen.

In deze zoektocht naar objecten hebben de programmamakers uw hulp nodig! Ze zijn immers op zoek naar voorwerpen.

Dit zijn de drie criteria waaraan deze voorwerpen dienen te beantwoorden:

1. Het voorwerp staat op de voorgrond.
Het kan een vreemd of banaal voorwerp op zich zijn, maar het verhaal maakt het speciaal. Het verhaal heeft twee aspecten: de geschiedenis die er aan kleeft, maar ook waar het zich nu bevindt. Hoe is het daar gekomen? Het is ook waardevol omdat het bewaard en gekoesterd wordt op een speciale plaats.

2. Het archief of depot
“Het archief is een plek met een zeker mysterie,” aldus Smets en Debruyne. Het programma wil ook een ode zijn aan de mensen die hun leven wijden aan het bewaren en beheren. “Die plek moet ook telkens hoorbaar zijn in de reeks en we horen ook de interactie met de archivaris of bewaarder. Haal de voorwerpen dus nog niet voor ons uit het archief, maar duik samen met ons in de kelder, op de zolder, in de spelonken van het depot. Dat is ook deel van ons verhaal,” aldus de programmamakers.
 
3. De geschiedenis van België / het groter verhaal / de queeste
De link met de vaderlandse geschiedenis is de onderstroom. Al dan niet expliciet in de stukjes, maar als allemaal samen neemt vormen ze een groter geheel. Het voorwerp heeft de loop van de geschiedenis beïnvloed, hoe klein die geschiedenis ook is.

Heeft u in uw instelling of organisatie een of meerder voorwerpen met een verhaal? Laat het de programmamakers weten, dan nemen ze het graag op in de reeks. Hoe? Stuur een mailtje met de beschrijving van het voorwerp naar heleen.debruyne@vrt.be en katharina.smets@vrt.be. Vertel daar ook bij wie volgens u de persoon is die er het beste over kan vertellen. Samen met u zoeken ze naar de beste voorwerpen en ze komen graag langs op de plek waar u de voorwerpen bewaart.

De radioreeks Het Nationaal Museum loopt op Radio 1, en de voorwerpen worden ook gebundeld in een boek uitgegeven door Kannibaal. De voorwerpen worden met een foto of een illustratie opgenomen in de publicatie.