De vijfhonderdste verjaardag van Pieter Bruegel de Oude?

In de visietekst bij het Regeerakkoord Vlaamse Regering 2014-2019 staat op pagina 6 een fascinerend zinnetje: “Intussen bereiden we de viering voor, in 2020, van de vijfhonderdste verjaardag van Pieter Breugel de Oude als groot cultureel-toeristisch evenement.”  Maar Pieter Bruegel de Oude is helemaal niet geboren in 1520, maar wel circa 1526 of 1527. Misschien is er, voor de septemberverklaring, de beleidsnota’s en begrotingen bekend worden gemaakt, nog tijd om dit wat bij te sturen of anders te formuleren.

Wie snel even Wikipedia in het Nederlands raadpleegt, komt vandaag (15/9/2014) op een zwak uitgebouwde Nederlandstalige pagina terecht en daar leest men inderdaad: “Pieter Bruegel de Oude (Breda of Bree (onzeker), circa 1520 – Brussel, 9 september 1569) was een Brabantse kunstschilder.” Let op het belangrijke woordje circa. Verder staat er “Over zijn geboorte is niets bekend. Deskundigen houden het, op grond van recente opzoekingen, bij een geboorte rond 1520.”  Dat is een spectaculaire stelling. Als u op die Wikipedia-pagina om het even welke van de andere talen activeert, van Afrikaans tot Volapük, en zeker die in het Duits, Italiaans, Frans, Spaans of Engels, dan leest u daar dat de geboortedatum tussen 1525 en 1530 moet liggen. Elke degelijke wetenschappelijke studie die ik ken, houdt het binnen die marge en sommige durven het iets scherper dateren: circa 1526 of 1527. Alleen de Nederlandstalige Wikipedia-pagina geeft het anders aan. Wie zijn die deskundigen dan? En over welke recente opzoekingen gaat het dan? Wie (op 15/9/2014) verder op de Nederlandstalige Wikipedia-pagina de bronnen gaat controleren, vindt een verwijzing en hyperlink: “Biografische gegevens bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie” (https://rkd.nl/explore/artists/13292). De RKD is voor kunsthistorici een vertrouwde referentie naar een serieuze instelling van de Nederlandse overheid. Is er dan recent een spectaculaire nieuwe bron, opzoeking of deskundige opgedoken? Neen, ook de RKD stelt: “geboren tussen 1526 en 1530”.

Versta me goed. Het is een heel sterk en slim idee om rond het complexe, rijke en fascinerende oeuvre van de firma Bruegel en vooral ook de manier waarop daar in de Zuidelijke Nederlanden de voorbije eeuwen mee aan de slag is gegaan, een groot programma uit te werken. Er zit een zeer groot toeristisch, educatief, wetenschappelijk en zelfs maatschappelijk potentieel in – ideaal zowel voor cultuurindustrie, regiomarketing als voor wetenschappelijke verdieping en erfgoedwerking. Het is zeker de moeite om de volgende tien jaar daarrond te werken, bijvoorbeeld naar 2026-2027. Er kan onderweg bijvoorbeeld worden ingehaakt op de geplande megatentoonstelling in 2019 over Pieter Bruegel in het museum dat beschikt over een zeer grote kerncollectie van zijn oeuvre, namelijk het Kunsthistorisch Museum te Wenen. Die is gepland voor 2018-2019, waarbij wordt ingespeeld op de vierhonderdvijftigste 'verjaardag' van het overlijden van Pieter Bruegel de Oude dat we met zekerheid kunnen dateren in 1569. Naar aanleiding van de heropening van het KMSKA die, als alles goed loopt, in die periode gepland is, is het zeker mogelijk een klankbord(tentoonstelling en programma) te bieden voor het topevenement (over die meester uit de Zuidelijke Nederlanden) in Wenen, zijn oeuvre in allerlei historische contexten te duiden, te linken naar plaatsen in Vlaanderen en daar met allerlei actoren in Vlaanderen mee aan de slag te gaan. Amerikanen en Japanners die in 2019 in Wenen tussenlanden, kunnen het spoor volgen naar Brussel, Antwerpen en de rest van Vlaanderen.

Wie het regeerakkoord zelf leest, merkt dat de regering zich daarin niet letterlijk heeft vastgepind op een jaartal maar dat er voor een langer lopend traject richting de jaren 2020, een decennium waarin de vijfhonderdste verjaardag van Pieter Bruegel de Oude te situeren is, volop ruimte is:  “Onder meer bij de organisatie en de promotie van belangrijke tentoonstellingen en festivals werken de culturele en de toeristische sector samen. We starten met de voorbereiding van de viering, als groot cultuur-toeristisch evenement, van de vijfhonderdste verjaardag van Pieter Breugel de Oude.”(Regeerakkoord Vlaamse regering 2014-2019, pp. 148-149) Met FARO en de rest van de erfgoedsector in Vlaanderen, kunnen we zoiets, als we daarvoor worden uitgenodigd, met veel interesse, creativiteit, bronnenkritiek en eruditie mee helpen uitwerken.

Marc Jacobs