Hoe is het gesteld met de luchtkwaliteit waarin erfgoedcollecties worden bewaard? En hoe ver staat het onderzoek momenteel? Op 28 en 29 april wordt een eerste stand van zaken gepresenteerd op het internationale colloquium 'Advanced Tools for Preventive Conservation' in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Verschillende onderzoekers uit binnen- en buitenland gaan tijdens deze tweedaagse dieper in op het effect van luchtverontreiniging op de langetermijnbewaring van erfgoed en hoe die te monitoren. U verneemt ook welke vormen van risicomanagement u hierrond kunt ontwikkelen.

Airchecq

Wanneer gepeild wordt naar de luchtkwaliteit, beperkt het antwoord zich over het algemeen tot het monitoren van de klimatologische omstandigheden (temperatuur en relatieve vochtigheid) waaraan erfgoedobjecten in het depot, de tentoonstellingszaal of de raadpleegruimte onderhevig zijn. Het onderzoeksproject Airchecq van de Universiteit Antwerpen wil, in samenwerking met de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België en het Koninklijk Legermuseum, aantonen dat ook heel wat andere parameters de luchtkwaliteit (Indoor Air Quality of IAQ) van bewaarruimtes bepalen en tevens gemeten kunnen worden.

Op gebied van de verantwoorde bewaring van onze erfgoedcollecties zijn collectiebeheerders zich over het algemeen reeds bewust van het belang van het meten en beheersen van de relatieve vochtigheid en temperatuur. Veel minder aandacht is tot nu toe echter besteed aan de risico's die het bewaren van collecties in een ruimte met slechte luchtkwaliteit met zich mee kan brengen. Grote boosdoeners in dit verband zijn de zogenaamde Volatile Organic Compounds of VOC's, zowel extern afkomstig uit verontreiniging van de buitenlucht, alsook intern uit het museum- of depotgebouw, de materialen gebruikt voor inrichting/verpakking en zeker ook uit de erfgoedobjecten zelf. Tot voor kort eerder ongrijpbaar, kunnen bepaalde parameters van luchtverontreiniging tegenwoordig ook gemeten en dus gemonitord worden.

Inzicht in luchtkwaliteit

Het colloquium 'Advanced Tools for Preventive Conservation' wil collectiebeheerders hierbij graag een kapstok bieden. Niet alleen om de luchtsamenstelling (vooral de ‘luchtagressiviteit’) in bewaarruimtes beter te begrijpen, maar ook om de specifieke gevoeligheden van objecten en collecties te leren kennen. Het doel is collectiebeheerders meer inzicht te geven in waar ze op gebied van luchtkwaliteit best op focussen en welke (soms eenvoudige) maatregelen ze kunnen nemen om de schadelijke effecten van luchtverontreiniging zoveel mogelijk te vermijden. Dit om een verantwoorde langetermijnbewaring van erfgoedcollecties te garanderen, evenals een betere gezondheid voor iedereen die er mee werkt.

Niet enkel nationale specialisten zullen tijdens dit congres aan het woord komen, ook enkele internationale sprekers als Jean Tétrault (Canadian Conservation Institute), Bart Ankersmit (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) en Stefan Simon (Yale University, Institute for the Preservation of Cultural Heritage) zullen hun ervaringen, onderzoek en kennis gedurende deze twee dagen met de aanwezigen delen. Het volledige programma van het colloquium is terug te vinden op de websites van het Airchecq-project en FARO. Inschrijven voor het colloquium kan nog tot 22 april via de Universiteit Antwerpen. Voor vroege inschrijvers (nog tot 4 maart) geldt een verminderd inschrijvingstarief.