De herdenking van de Eerste Wereldoorlog geeft een stevige impuls aan de digitale ontsluiting van belangrijk bronnenmateriaal. Op dit moment lopen er verschillende grootschalige digitaliseringsprojecten. Graag geven we een overzicht van enkele projecten die onlangs naar buiten zijn gekomen met hun (eerste) resultaten.

Tekstaffiches

Tekstaffiches vormen een belangrijke bron voor de geschiedenis van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Belgische overheden en de Duitse bezetter gebruikten deze affiches om de bevolking in te lichten over het wel en wee van de oorlog. Vier jaar lang regelden deze berichten en proclamaties het leven van de bevolking.

Hoewel tekstaffiches een ideale bron vormen, zijn zij nauwelijks ontsloten en niet altijd even goed bewaard. Het Stadsarchief Gent en een aantal andere stadsarchieven, In Flanders Fields Museum, de Universiteitsbibliotheek Gent, erfgoedcel CO7 en FARO werken nu samen aan het project Tekstaffiches: spiegel van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Dit project wil de volledige collectie tekstaffiches uit de Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen lokaliseren, inventariseren, bewaren en digitaal ontsluiten naar een breed publiek. Bijzonder aan dit project is ook dat vrijwilligers worden ingeschakeld voor de inventarisatie van de affiches. Hun werkzaamheden kan u volgen via een aparte Facebook-pagina.

Naast dit overkoepelende project, zijn er ook een aantal lokale projecten. Zo heeft het Stadsarchief Aalst zijn collectie tekstaffiches onlangs gedigitaliseerd en ontsloten via www.madeinaalst.be.

Kranten

Kranten zijn nog zo’n belangrijke bron voor de geschiedenis van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Toch was ook deze bron lange tijd minder toegankelijk voor het grote publiek. Daarom hebben het Vlaams Instituut voor Archivering, de Vlaamse Erfgoedbibliotheek, FARO, PACKED en diverse cultureel-erfgoedinstellingen de handen in elkaar geslagen voor het project Nieuws van de Groote Oorlog. Dit project wil een grootschalige digitalisering doorvoeren van Vlaamse kranten uit de Eerste Wereldorloog.

Op vraag van het VIAA voert de Vlaamse Erfgoedbibliotheek op dit moment de eerste, inventariserende fase uit van het digitaliseringsproject. In Abraham, een catalogus van Belgische kranten, zijn onlangs 185 'nieuwe' krantentitels uit de periode 1914-1918 toegevoegd. Op termijn zal het gedigitaliseerde materiaal ook langs andere kanalen worden ontsloten, zoals onderwijspakketten en op de websites van mediagroepen, kranten, de openbare omroep ...

Het onderzoekscentrum SOMA zet ook in op de digitalisering van kranten. Eind 2012 plaatste dit centrum heel wat clandestiene oorlogskranten online via The Belgian War Press. Dit overzicht is nu aangevuld met gecensureerde dagbladen uit de Eerste Wereldoorlog. De website is niet alleen een tool voor ontsluiting en raadpleging. Ze geeft ook historische informatie over de pers tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Ook op Europees vlak gaat er veel aandacht naar de digitalisering van kranten. Achttien Europese instellingen hebben zich verenigd in het project European Newspapers. Speciale aandacht gaat uit naar de kranten gepubliceerd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Dit project kadert in een groter digitaliseringsptroject, Europeana Collections 1914-1918. Voor België is de Koninklijke Bibliotheek partner.

Parochieverslagen

Een derde belangrijke, maar minder toegankelijke, bron voor de studie van het dagelijks leven in bezet gebied zijn parochieverslagen. In het voorjaar van 1919 kregen alle Belgische pastoors een vragenlijst die als leidraad voor een oorlogsverslag uit hun parochie moest dienen. Van de meeste parochies zijn deze verslagen bewaard.

De herdenkingsgolf heeft de vraag naar raadpleging van de parochieverslagen sterk doen toenemen. Om aan deze vraag tegemoet te komen, werkten de Belgische bisdommen en het Rijksarchief samen om deze bron digitaal te ontsluiten. U kan de parochieverslagen nu raadplegen via de website van het Rijksarchief.