Heel wat steden en gemeenten maken zich op voor de herdenking van ‘100 jaar Groote Oorlog’. Zeker de steden en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden met een erfgoedcel zetten stevig in op de Eerste Wereldoorlog. In vorige berichten hebben we al geregeld WOI-initiatieven van deze erfgoedcellen voorgesteld. Graag vullen we dit overzicht aan met enkele projecten die onlangs nog zijn aangekondigd.

Het dagelijks leven in de Zuidelijke Westhoek

De Westhoek getuigt als geen ander over de impact van ‘de Groote Oorlog’ op het leven van haar bewoners. Vanaf de tweede helft van 2014 zullen daar talrijke activiteiten georganiseerd worden naar aanleiding van de 100-jarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Ook erfgoedcel CO7 zal haar steentje bijdragen. Boeiend is dat deze erfgoedcel haar verhaal al begint in januari 1914 …

Voor ons is 1914 het jaar van de oorlog, maar voor de tijdgenoten ging van januari tot aan de zomer het leven nog altijd zijn gewone gang. Precies dit verhaal, van vrede tot oorlog, brengt erfgoedcel CO7 via onder meer beeldmateriaal uit www.westhoekverbeeldt.be en krantenknipsels uit www.historischekranten.be. Via een wekelijks nieuwsbericht krijgt u een verhaal over een aspect van het dagelijks leven, zoals de moderne verlichting, verkeersongelukken, de opmars van de telefoon, de Ronde van België, de seizoenarbeiders, de kleine nijveraars, landbouw en machines, naar school, de vlucht ... Op de website van de erfgoedcel kunt u zich inschrijven voor zo'n wekelijks nieuwsbericht.

Een ander, knap initiatief van deze erfgoedcel is 'Erfgoed in 3D'. De erfgoedcel organiseert cursussen waarbij de deelnemers met oud beeld- en kaartmateriaal een reconstructie maken van hun dorp vóór de Eerste Wereldoorlog. De eerste ontwerpen vindt u op www.westhoekverbeeldt.be.

Het Meetjesland

Ook een andere grensregio, het Meetjesland, zet stevig in op de eerste Wereldoorlog. Het intergemeentelijk samenwerkingsverband COMEET werkt daar aan een totaalprogramma, mét een flink uitgebouwd erfgoedluik. Naast enkele eigen initiatieven, heeft COMEET heel wat projecten ondersteund die zijn ontstaan op initiatief van een gemeente of een vereniging. Deze projecten zijn soms heel lokaal, maar daarom niet minder inspirerend. Neem bijvoorbeeld het Stoomcentrum Maldegem, dat een uniek verhaal brengt over de spoorwegen tijdens de oorlog. Of de tentoonstelling 'Groote Vrouwen in de Groote Oorlog' in Boekhoute. Deze tentoonstelling is opgebouwd rond het dagelijks leven van vijf sterke vrouwen: een spionne, vissersvrouw, verpleegster en soepbedeelster. Dit project is opmerkelijk omdat het een groep aan het woord laat die we weinig horen in het hele herdenkingsverhaal. Zo krijgt de bezoeker meteen ook een ander perspectief op die grote oorlog.

Steun en samenwerking

De werking van COMEET is illustratief voor de manier waarop de meeste intergemeentelijke samenwerkingsverbanden met een convenant aan de slag gaan met de Eerste Wereldoorlog. Naast een eigen programma, ondersteunen de betrokken erfgoedcellen heel wat lokale erfgoedwerkers met plannen voor WOI, stimuleren zij onderlinge ervaringsuitwisseling en samenwerking en leiden hen toe naar bijvoorbeeld de UiT-databank, lokale beeldbanken of provinciale initiatieven zoals de collectiedagen. Of zij werken voor het grote publiek, via een educatief programma, een aparte WOI-pagina of een slimme mediamix.

Kenmerkend aan de erfgoedcellen is dat zij heel vaak samenwerking opzoeken en stimuleren. Bijvoorbeeld: voor een reizende tentoonstelling werkt de erfgoedcel Pajottenland-Zennevallei nauw samen met lokale erfgoedwerkers. Lokale verenigingen, archieven en musea leveren het materiaal aan, dat wordt aangevuld met wat de erfgoedcel zelf verzamelt in het kader van haar eigen programma. Erfgoedcellen werken ook vaak samen met minder evidente spelers. Een recent voorbeeld is de samenwerking tussen Erfgoedcel Leieschelde en Infrabel. In het station van Deinze werden 20 oude foto's opgehangen in een gang waar dagelijks enkele duizenden mensen passeren. De tentoonstelling focuste op het vergeten verhaal van 132 mensen die omkwamen in een bombardement in de oorlog. Tegelijk werd het verhaal van de hele wijk in en rond dat station verteld. 

WOI in de steden

Niet alleen in de meer landelijke regio’s leeft de Eerste Wereldoorlog. Ook de meeste centrumsteden zetten op het thema in. In Aalst, Antwerpen, Brugge, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen en Sint-Niklaas hebben de stedelijke erfgoed- of toeristische diensten onlangs nog een WOI-initiatief voorgesteld. En de stad Brussel is vorige week naar buiten gekomen met een aparte website.

Regio-overschrijdende samenwerking

De intergemeentelijke samenwerking kan ook een regio overschrijden. Zo hebben drie martelaarsteden - Aarschot, Dendermonde en Leuven – de handen in elkaar geslagen. Naast hun eigen programma, werken zij aan een humanitair, educatief en cultureel project met een internationale ambitie. Meer informatie vindt u op de projectwebsite.

Een ander mooi voorbeeld van een onderlinge samenwerking is de website 'Kinderen in bezet gebied'. Deze website toont aan schoolkinderen hoe het was om honderd jaar geleden in hun eigen gemeente te leven. Met beeldmateriaal en pakkende getuigenissen krijgen zij een zicht op het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het oorspronkelijk projectidee komt van de erfgoedcel TERF, maar ook de erfgoedcellen Meetjesland en Land van Dendermonde werken nu mee.

Meer informatie over de herdenking van '100 jaar Groote Oorlog' vindt u op de aparte pagina op onze website.

Meer informatie over de werking van de erfgoedcellen en de cultureel-erfgoedconvenants vindt u op www.erfgoedcellen.be en verder op onze website.