Op 1 en 2 juli 2015 kwam in het UNESCO-hoofdkwartier in Parijs een Speciaal Intergouvernementeel Comité van Experten samen dat zich boog over de aanbeveling betreffende het behoud van en de toegang tot documentair erfgoed in de digitale periode. Het was de 38e sessie van de Algemene Conferentie van UNESCO. Wij, Liesbeth en Annelore, kregen als stagiaires van FARO de kans om samen met cultureel-erfgoedexpert Hans van der Linden deel uit te maken van de Belgische delegatie en de discussies mee te maken vanop de eerste rij.

Wat voorafging

Op de 190e sessie van 18 november 2012 vroeg de Executive Board van UNESCO het Secretariaat om een studie te ondernemen naar welke elementen in acht moeten genomen worden om een instrument te ontwikkelen dat de wettelijke basis kan leggen voor de bescherming van documentair erfgoed. De Algemene Conferentie aanvaardde de resultaten van dat onderzoek op haar 37e sessie op 20 november 2013 en nodigde daarop het Secretariaat uit om een voorlopige aanbeveling op te stellen over het behoud van en de toegang tot documentair erfgoed, inbegrepen digitaal erfgoed. Een voorlopig rapport werd doorgestuurd naar de lidstaten in september 2014, zodat zij hun commentaren zouden kunnen voorbereiden. Deze documenten vindt u terug op deze webpagina, onder ‘Background documents’.

38e sessie

De bedoeling van deze 38e bijeenkomst was dus om de aanbeveling, zoals die was opgesteld door het UNESCO-secretariaat en in haar finale versie was doorgegeven aan de lidstaten op 3 april 2015, af te werken in samenspraak met de deelnemende lidstaten. Mevr. Alissandra Cummins van de Nationale UNESCO-Commissie van Barbados werd aangewezen als chair person, in haar functie bijgestaan door een vertegenwoordiger van de Directeur-Generaal. De functie van rapporteur werd toegewezen aan Vincent Wintermans van de Nederlandse UNESCO-Commissie.

Onder andere Zweden, Nederland, Oostenrijk en Canada traden het vaakst op de voorgrond met opmerkingen en aanpassingen. Elk van deze landen beschikt over een actief en uitgebouwd Memory of the World Comité. Ook IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions), observator tijdens de conferentie, nam vaak het woord.

Een van de centrale vragen was of de digitalisering van documentair erfgoed, en het digitale erfgoed op zich, überhaupt vallen onder de reikwijdte van het Memory of the World Programma. Naast het Memory of the World Programma houdt immers ook een groep onderzoekers en beleidsmakers rond PERSIST binnen UNESCO zich bezig met de problematiek van digitalisering, in het bijzonder van documentair erfgoed met wereldbelang. PERSIST (het Platform to Enhance the Sustainability of the Information Society Transglobally) is een initiatief van UNESCO, IFLA, de International Council of Archives (ICA) en andere partners, dat de duurzaamheid van digitaal erfgoed tracht te bevorderen.

De kwestie over het element ‘digitaal’ binnen het Memory of the World Programma reflecteerde zich in de (soms verhitte) discussies over de preambule en de definities van termen als ‘document’ en ‘documentair erfgoed’. Aan die cruciale onderdelen van deze aanbeveling werd uiteindelijk heel wat gesleuteld. Ze vormen terecht voer voor discussies, aangezien de preambule en de begripsbepalingen van vitaal belang zijn voor de aanbeveling en de toekomstige implementatie daarvan door de verschillende lidstaten.

In totaal werd de aanbeveling gedurende twee dagen drie keer doorgenomen en gewijzigd. De finale versie werd voorgesteld op de avond van de laatste dag. De visie van de delegatie uit België betreffende het documentair erfgoed sluit dicht aan bij die van Nederland, en er wordt dan ook geopteerd voor een nauwe samenwerking om de aanbeveling succesvol te implementeren in het beleid van beide landen. Vragen rijzen echter bij de houdbaarheid van de finale aanbeveling in deze veranderlijke tijden.

Tekst: Annelore Vriens en Liesbeth Lemmens
Foto:  © Liesbeth Lemmens

Meer weten over het Memory of the World Programma en de Vlaamse elementen in het Memory of the World Register? Klik dan hier of surf naar www.memoryoftheworld.be.